Gdy kontrahent gminy się spóźnia

Tak wynika z [b]orzecznictwa Głównej Komisji Orzekającej (orzeczenie z 11 lipca 2002 r., DF/GKO/Odw.-52/7/2002)[/b]. Ponadto dłużnik jest obowiązany do jej zapłaty nawet w sytuacji, w której wierzyciel nie poniósł szkody. Czy jednak zawsze zaniechanie lub obniżenie jej wysokości będzie powodować odpowiedzialność organu wykonawczego gminy?

[srodtytul]Zobowiązanie wykonane w znacznej części[/srodtytul]

Art. 484 § 2 kodeksu cywilnego daje możliwość miarkowania kar umownych, jeżeli zobowiązanie (umowa) zostało w znacznej części wykonane lub gdy kara umowna jest rażąco wygórowana. Jeżeli wykonawca zrealizował więc w oznaczonym terminie kontrakt w znacznej części, opóźnienie zaś w wykonaniu pozostałej części nie jest nadmierne, moim zdaniem, uzasadnione jest miarkowanie kary pieniężnej stosownie do stopnia, w jakim cel uprawnienia gminy został osiągnięty. W takim wypadku żądanie zapłaty kary pieniężnej w pełnej wysokości pozostawałoby w sprzeczności ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem przysługującego wierzycielowi prawa podmiotowego (art. 5 k.c.).

[srodtytul]Nadmierna sankcja [/srodtytul]

Jeżeli chodzi natomiast o karę rażąco wygórowaną, to gmina dokonując oceny, czy w danym wypadku taką karę zastosowała, powinna wziąć pod uwagę stosunek kary umownej do wartości przedmiotu umowy, okoliczność, w jakiej części zobowiązanie nie zostało wykonane lub wykonane nieprawidłowo, oraz stopień przyczynienia się strony do wystąpienia okoliczności powodujących obowiązek zapłaty tej kary.

Należy zatem powtórzyć za Sądem Najwyższym, który w wyroku z 20 maja 1980 r. stwierdził, że o tym, czy w danym wypadku można mówić o karze umownej rażąco wygórowanej, nie może sama przez się decydować jej wysokość przyjęta procentowo w określonym akcie prawnym, lecz przede wszystkim stosunek, w jakim do siebie pozostają dochodzona kara umowna i spełnione z opóźnieniem świadczenie dłużnika. Gdy kara umowna równa się bądź zbliżona jest do wysokości wykonanego z opóźnieniem zobowiązania, w związku z którym ją zastrzeżono, można ją uważać za rażąco wygórowaną w rozumieniu art. 484 § 2 k.c.[b] (sygn. I CR 229/80)[/b].

[srodtytul]Rozpatrzyć sytuację[/srodtytul]

W mojej ocenie, dokonując analizy przepisów ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych oraz kodeksu cywilnego, jest możliwe zmniejszenie lub odstąpienie od naliczania kary umownej, jednak taką sytuację należy analizować oddzielnie dla każdego przypadku. Możliwość bowiem redukcji kary dla jednego wykonawcy nie musi oznaczać, iż inny wykonawca zostanie z kary zwolniony. Myślę, że zasadnicze są okoliczności, w których doszło do spóźnienia z wykonaniem umowy, jak również zapisy samej umowy, które – jak wiadomo z praktyki – są konstruowane bardzo różnie. Znaczenie będzie mieć również postawa samego wykonawcy, który odpowiednio wcześniej powinien informować gminę o każdej okoliczności mogącej spowodować niewykonanie umowy w terminie.

[ramka][b]Z orzecznictwa[/b]

Kara umowna czasem może jawić się jako wygórowana. Jeżeli jest zbliżona do wartości umowy, prowadzi do bezpodstawnego wzbogacenia jednostki, która szkody nie poniosła, cel umowy został osiągnięty, to jej funkcja jest czysto represyjna – co przeczy jej przeznaczeniu społeczno--gospodarczemu i może uzasadniać jej zmniejszenie (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 18 grudnia 1990 r., sygn. I ACr 117/90). [/ramka]

[i]Podstawa prawna: