Nie każdy może zostać bibliotekarzem

Każdy pracownik biblioteki, również tej prowadzonej przez jednostki samorządu terytorialnego, powinien mieć odpowiednie kwalifikacje. Jakie? Odpowiedzi na to pytanie należy szukać oczywiście w obowiązujących przepisach.

Podstawowym źródłem wiedzy na ten temat będą przepisy [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=77E50395C02E117BAC2984A647784726?id=75336]ustawy z 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (DzU nr 85, poz. 539 ze zm.)[/link] oraz wydanego na jej podstawie [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=6E73C33F55E567B5C4FB530B9B40CCAA?id=78588]rozporządzenia ministra kultury i sztuki z 9 marca 1999 r. w sprawie wymagań kwalifikacyjnych uprawniających do zajmowania określonych stanowisk w bibliotekach oraz trybu stwierdzania tych kwalifikacji (DzU nr 41, poz. 419)[/link].

[srodtytul]Odrębna grupa zawodowa[/srodtytul]

Jak wynika z treści art. 29 ustawy o bibliotekach, pracownicy tych placówek zatrudnieni na stanowiskach bibliotekarskich powinni mieć odpowiednie kwalifikacje. Z ust. 2 tego artykułu dowiedzieć się można natomiast, jacy – a raczej na jakich stanowiskach zatrudnieni – pracownicy tworzą grupę zawodową bibliotekarzy.

[b]Po pierwsze są to pracownicy służby bibliotecznej (młodszy bibliotekarz, bibliotekarz, starszy bibliotekarz, kustosz i starszy kustosz). Po drugie są to bibliotekarze dyplomowani: asystent, adiunkt, kustosz dyplomowany, starszy kustosz dyplomowany. [/b]

Z art. 29 ust. 3 omawianej ustawy wynika natomiast, że w bibliotekach mogą być zatrudnieni również specjaliści z innych zawodów związanych z działalnością biblioteczną, oczywiście jeżeli taka potrzeba występuje.

Wymagania kwalifikacyjne uprawniające do zajmowania poszczególnych stanowisk bibliotecznych określają natomiast przepisy wspomnianego wyżej rozporządzenia ministra kultury i sztuki. A właściwie jego załączniki.

Pierwszy z nich określa wymagania kwalifikacyjne uprawniające do zajmowania określonych stanowisk w bibliotekach. Drugi zawiera wykaz szkół wyższych, szkół oraz innych form kształcenia, których ukończenie uznaje się za wykształcenie bibliotekarskie.

[srodtytul]Wymagania są, choć nie dla wszystkich[/srodtytul]

To, czy przyszły pracownik biblioteki spełnia wymagania kwalifikacyjne, stwierdza zatrudniający, którym z reguły jest kierownik (dyrektor) biblioteki. Dokonuje tego na podstawie przedstawionych mu dyplomów, świadectw lub zaświadczeń, jak również świadectw pracy.

Dokumenty te potwierdzają nie tylko zdobycie odpowiedniego do stanowiska wykształcenia, ale również dorobek naukowy, dydaktyczny, zawodowy czy posiadanie wymaganego na danym stanowisku stażu pracy.

Jak wynika bowiem z § 4 ust. 1 omawianego rozporządzenia, do stażu pracy wymaganego do zajmowania stanowisk w bibliotekach zalicza się okresy zatrudnienia na stanowiskach wymagających przygotowania bibliotekarskiego w:

- bibliotekach i ośrodkach informacji naukowej,

- jednostkach badawczo-rozwojowych,

- archiwach, instytucjach kultury innych niż biblioteki, w urzędach organów administracji rządowej lub samorządowej, organizacjach społecznych, szkołach wyższych, szkołach i placówkach oświatowo-wychowawczych.

W uzasadnionych przypadkach pracodawca może jednak zaliczyć pracownikowi do stażu pracy okresy zatrudnienia w innych instytucjach, pod warunkiem że nabył kwalifikacje przydatne do pracy na określonym stanowisku w bibliotece.

[b]Uwaga! Przepisów rozporządzenia nie stosuje się do pracowników bibliotek szkolnych i pedagogicznych zatrudnionych na stanowiskach nauczycielskich.[/b] To samo odnosi się do pracowników bibliotek i pracowników dokumentacji i informacji naukowej zatrudnionych w szkołach wyższych.

[srodtytul]Problem z kierownikiem[/srodtytul]

Warto też zwrócić uwagę na to, że o ile przepisy ustawy o bibliotekach oraz wydanego na jej podstawie rozporządzenia w sprawie wymagań kwalifikacyjnych uprawniających do zajmowania określonych stanowisk w bibliotekach oraz trybu stwierdzania tych kwalifikacji określają, jakie wymagania muszą spełniać pracownicy bibliotek, również tych, które są prowadzone przez jednostki samorządu terytorialnego, to milczą już na temat tego, jakie kwalifikacje powinien mieć kierujący taką instytucją, np. gminną biblioteką publiczną.

Wymagań takich nie znajdziemy również w przepisach [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=4C66AC5ADA25D0B79E42FBD6D213D9B8?id=142971]ustawy z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (tekst jedn. DzU z 2001 r. nr 13, poz. 123 ze zm.)[/link]. A to przecież jej przepisy będą określać tryb powoływania dyrektora, np. gminnej biblioteki, co wynika z treści art. 2 ustawy o bibliotekach, zgodnie z którą w zakresie nieuregulowanym stosuje się odpowiednio przepisy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej.

Należy z tego wyciągnąć następujące wnioski. [b]Wymagania wobec dyrektora biblioteki określa zatrudniający go organizator instytucji kultury, którego rolę – w odniesieniu do bibliotek samorządowych – pełnić będą organy gmin, powiatów bądź województw. [/b]

On też ocenia, jakie kwalifikacje będą na tym stanowisku przydatne, oraz decyduje o tym, w jaki sposób posiadane kwalifikacje powinny zostać udokumentowane. Stanowisko takie prezentuje również Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w odpowiedzi z 7 grudnia 2009 r. na poselską interpelację nr 5270.

[ramka][b]Uwaga [/b]

Pracownicy służby bibliotecznej zatrudnieni w publicznych bibliotekach dla dzieci i młodzieży powinni mieć

– oprócz wykształcenia bibliotecznego

– przygotowanie pedagogiczne.[/ramka]

[ramka][b]Konkurs nie zawsze konieczny[/b]