Referenda odwoławcze w samorządach rzadko bywają ważne

W nadchodzących wyborach samorządowych wybierzemy 107 prezydentów miast, 796 burmistrzów oraz 1576 wójtów. A także blisko 47 tys. radnych gmin, powiatów i województw.

[srodtytul]Jak wybieraliśmy w 2006 r[/srodtytul]

W wyborach samorządowych w 2006 r., na trwającą jeszcze do 12 listopada br., czteroletnią kadencję wybieraliśmy w sumie 2478 wójtów, burmistrzów i prezydentów miast. W głosowaniu do urn poszło wtedy 45,91 proc. uprawnionych.

W całym kraju jedynie w dwóch gminach mieszkańcy nie wybrali wówczas wójta i burmistrza.

W [b]Gręboszowie[/b], w woj. małopolskim nie zarejestrowano żadnego kandydata na wójta. Po prostu nikt nie chciał kandydować. W takiej sytuacji wójta wybrała rada gminy (art. 11 ust. 4 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=D11F8AEB5E8C2FCD0E14E0E8CC54192F?id=166432]ustawy z 20 czerwca 2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta[/link]).

Natomiast w gminie [b]Rajgród[/b] na Podlasiu zarejestrowano tylko jednego kandydata na burmistrza. Drugi kandydat, tuż przed wyborami został skreślony z listy kandydatów. Okazało się, że jest skazany prawomocnym wyrokiem sądu.

W głosowaniu mieszkańcy powiedzieli jedynemu kandydatowi „nie”. Opowiedziało się za nim 389 wyborców, przeciw było – 1464. Frekwencja wyniosła 45 proc. A zatem i w tym przypadku burmistrza musiała wybrać rada gminy.

W nieodległej gminie [b]Wąsosz[/b] na Podlasiu też głosowano tylko na jednego kandydata. Otrzymał on spore, bo 89 procentowe poparcie. Frekwencja wyniosła 42,18 proc.

[srodtytul]Referenda odwoławcze[/srodtytul]

Mimo, że obecna kadencja kończy się 12 listopada 2010 r. już teraz nie można przeprowadzać referendów odwołujących władze (art. 5.2. [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=F351AF79A5D621CFA4F64A664E752920?id=128788]ustawy z 15 września 2000 r. o referendum lokalnym (Dz.U. z 2000 r. Nr 88 poz. 985)[/link]. Na to będzie czas podczas wyborów.

Wcześniej jednak, podczas tej mijającej kadencji, wiele było prób odwołania wójtów, burmistrzów i prezydentów. W sumie 63 razy zarządzono i przeprowadzono referenda w sprawie odwołania wójta, burmistrza lub prezydenta miasta przed upływem kadencji.

W 50 przypadkach takie referenda okazały się nieważne, bo nie osiągnięto wymaganego poziomu frekwencji. W 12 przypadkach były ważne i włodarze zostali odwołani.

W jednym przypadku [b] referendum było ważne, a prezydent nie został odwołany[/b]. Tak się stało 17 maja 2009 r., gdy głosowano nad odwołaniem Jacka Karnowskiego, prezydenta [b]Sopotu[/b]. W referendum wzięło udział ponad 13 tysięcy mieszkańców kurortu i osiągnięto wymagany próg frekwencji. Spośród głosujących większość, bo ok. 62 proc. opowiedziało się przeciwko odwołaniu Jacka Karnowskiego z zajmowanego stanowiska.

Obecnie Karnowski zapowiada, że będzie kolejny raz kandydował na funkcję prezydenta w nadchodzących wyborach.

[ramka][b]Podczas kadencji 2006-2010 odwołano w referendach:[/b]

- prezydentów: [b]Zduńskiej Woli[/b], [b]Olsztyna[/b], [b]Częstochowy[/b], [b]Łodzi[/b],

- burmistrzów: [b]Lubomierza[/b] i [b]Piwnicznej-Zdroju[/b],

- wójtów: [b]Bałtowa[/b], [b]Filipowa[/b], [b]Dorohuska[/b], [b]Zgierza[/b], [b]Przywidza[/b] i [b]Sokolników[/b].[/ramka]

Z różnych powodów szczególnie głośno było o referendach w Olsztynie, Częstochowie i Łodzi.

W [b]Olsztynie[/b] powodem rozpisania referendum była afera obyczajowa z udziałem Czesława Małkowskiego. Frekwencja wyniosła 32,38 proc. 57 proc. głosujących, czyli 25 tys. mieszkańców powiedziało mu - „nie”.

Proces Małkowskiego toczy się do dziś.

17 stycznia 2010 r. mieszkańcy [b]Łodzi[/b] w referendum odwołali prezydenta Łodzi Jerzego Kropiwnickiego. Frekwencja wyniosła 22,2 proc. Za odwołaniem opowiedziało się 127 874 łodzian, 4 951 chciało, by Kropiwnicki nadal rządził miastem.

16 listopada 2009 r. odwołano Tadeusza Wronę z funkcji prezydenta [b]Częstochowy[/b]. Frekwencja wyniosła 21,32 proc. Za odwołaniem opowiedziało się 39 284 mieszkańców, czyli 94,3 proc. biorących wówczas udział w głosowaniu.

Tadeusz Wrona zapowiedział, że ponownie będzie kandydował na funkcję prezydenta miasta.

[srodtytul] Próby odwołania rad[/srodtytul]

28 razy zarządzono i przeprowadzono referenda w sprawie odwołania rady gminy (miasta) przed upływem kadencji.

[b]Tylko raz w tej kadencji referendum w sprawie odwołania rady gminy okazało się ważne[/b]. 20 września 2009 r. odwołano radę gminy [b]Przywidz[/b] w woj. pomorskim. Frekwencja wyniosła wówczas 40,77 proc. 1509 osób chciało odwołania rady i pani wójt, jedynie 110 osób nie chciało ich odwołania.

Inne referenda dotyczące rad, rozpisane w mijającej kadencji, [b]okazały się nieważne, bo nie było wymaganej frekwencji[/b].

[ramka][b] [link=http://www.rzeczpospolita.pl/pliki/samorzady/tablica%20PKW2010.pdf]Zobacz wykaz miejscowości, w których zarządzono i przeprowadzono referenda lokalne[/link] [/b][/ramka]

[srodtytul]Porzucone i utracone mandaty radnych[/srodtytul]

W 2006 r. wybieraliśmy w sumie 46 790 radnych. Podczas upływającej kadencji blisko 3 tys. z nich utraciło lub zrzekło się swoich mandatów.

Najczęstszym powodem było zrzeczenie się pełnionej funkcji - ponad połowa wszystkich przypadków (art. 190 ust. 1 pkt 2 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=E2F30D6B16ECEB5853E9EAA743C12AC7?id=166432]ordynacji samorządowej[/link]).