Sprawozdanie z wykonania budżetu należy opracować do końca maja. Ustawa o finansach publicznych wymaga bowiem, aby do 31. dnia tego miesiąca trafiło ono do rady oraz właściwej regionalnej izby obrachunkowej. Sprawozdanie to obejmuje również informacje o przychodach i wydatkach funduszu sołeckiego, który jest integralną częścią budżetu gminy. Oznacza to, że komisja rewizyjna rady bada wszelkie działania podejmowane przez sołtysa, radę sołecką i zebranie wiejskie dotyczące wydatkowania środków z funduszu sołeckiego. Oceniana jest przez nią także bezczynność tych organów.
Każda uchwała i zarządzenie
– Zakres i formy kontroli oraz nadzoru nad działalnością organów jednostek pomocniczych powinny zostać określone w statucie sołectwa czy dzielnicy. Wynika to z treści art. 35 ust. 3 pkt 5 ustawy o samorządzie gminnym. Komisja rewizyjna rady gminy powinna kontrolować każdą uchwałę zebrania wiejskiego oraz każde wydane przez sołtysa zarządzenie, a także inne formy działalności tych organów – wyjaśnia Kazimierz Bandarzewski z Uniwersytetu Jagiellońskiego. – Nie ma przy tym znaczenia, czy chodzi o dysponowanie funduszem sołeckim czy środkami przyznanymi sołectwu, ale poza tym funduszem, czy o korzystanie z mienia komunalnego. Każdy bowiem model gospodarki finansowej sołectwa podlega kontroli komisji rewizyjnej.
Komisja rewizyjna może kontrolować działalność jednostek pomocniczych gmin, ale już podejmowanie władczych działań ingerujących w działalność sołectw czy dzielnic do niej nie należy. To zadanie jest nałożone wyłącznie na radę gminy i ewentualnie na wójta. Wykonując czynności nadzorcze, organy gminy nie są związane przedstawionymi jej przez komisję rewizyjną zaleceniami czy opiniami.
Ważne jest również, że gminne organy mogą stosować wobec jednostek pomocniczych tylko takie środki nadzoru, jakie zostały określone w statucie sołectwa czy dzielnicy.
Kompetencje wojewody i RIO
Czy nadzór i kontrolę nad działalnością jednostek pomocniczych wykonują również wojewodowie i regionalne izby obrachunkowe? Z jednej strony ustawodawca wyraźnie zastrzega, że kompetencje te przysługują organom gminy. Z drugiej jednak, skoro jednostki pomocnicze gmin nie mają osobowości prawnej, a ich organy wykonują jedynie te zadania, które im zostały przekazane, władze jednostek pomocniczych mieszczą się w zakresie pojęcia „władze gminy". W konsekwencji należy uznać, że ich działalność podlega nadzorowi wojewody i regionalnej izby obrachunkowej, w szczególności gdy w statucie jednostki pomocniczej nie ma postanowień zapewniających skuteczny nadzór wykonywany przez wójta czy radę.
