Cięcia inwestycji ratują gminne budżety

Ubiegły rok był kolejnym, w którym jednostki samorządu terytorialnego (JST) zanotowały deficyt. Został on jednak znacznie zredukowany w stosunku do planowanego – o ponad 46 proc. Tak wynika ze sprawozdania z wykonania budżetu JST w 2012 r. opublikowanego właśnie przez Krajową Radę Regionalnych Izb Obrachunkowych.

Zadania bez środków

Rada wskazuje, że deficyt udało się zmniejszyć głównie dzięki drastycznym cięciom w wydatkach majątkowych. Oznacza to, że samorządy ograniczają inwestycje. Są do tego zmuszone, bo m.in. zmniejszyły się ich dochody i nie otrzymują finansowania na nowe zadania.

7,6 proc. wynosi udział JST w zadłużeniu całego sektora finansów publicznych

– Od 2004 r. samorządy gromadzą dochody na podstawie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego – mówi Ryszard Paweł Krawczyk, przewodniczący KR RIO. – Od tego czasu zaszły jednak liczne zmiany w przepisach, które zmniejszyły ich dochody – dodaje.

W ustawie o podatku od osób fizycznych zmieniono skalę podatkową oraz wprowadzono ulgi z tytułu wychowywania dzieci. Spowodowało to obniżenie dochodów – głównie gmin – z podatku PIT.

Ustawodawca nakłada też na JST nowe obowiązki bez zapewnienia środków na ich realizację. Tutaj sztandarowym przykładem są ustawy o wspieraniu rodziny i pieczy zastępczej czy o systemie oświaty. Ale nie tylko. KR RIO zwraca uwagę, że od 2012 r. gminy zobligowane zostały do organizacji opieki nad zwierzętami bezdomnymi (nowe zadanie własne), a nie otrzymały na jego realizację ani złotówki z budżetu centralnego.

67,1 proc. wynoszą dochody, którymi gospodarują JST, w stosunku do dochodów budżetu państwa

Nowe zobowiązania

Innym przykładem jest obowiązujące od 1 stycznia 2012 r. rozporządzenie ministra finansów w sprawie szczegółowego sposobu klasyfikacji tytułów dłużnych zaliczanych do państwowego długu publicznego.

– Posługuje się ono niekorzystną dla JST definicją kredytów i pożyczek. Zalicza ono do długów umowy nienazwane, a także kredyty handlowe – wyjaśnia Krawczyk.

Do 2010 r. zobowiązania wynikające z tych tytułów nie miały wpływu na poziom zadłużenia JST.

O ile w latach 2007–2011 relacja zobowiązań sektora samorządowego do dochodów budżetowych systematycznie rosła, o tyle w 2012 r. nastąpił niewielki spadek tego wskaźnika (o 0,2 punktu proc.).