Finanse samorządów: Zasady janosikowego do korekty

Jeśli Sejm nie zmieni w ciągu 90 dni przepisów o subwencji wyrównawczej, zajmie się nimi Trybunał Konstytucyjny.

Aktualizacja: 29.10.2013 09:15 Publikacja: 29.10.2013 08:05

Finanse samorządów: Zasady janosikowego do korekty

Foto: www.sxc.hu

W pracach legislacyjnych nad przepisami dotyczącymi tzw. janosikowego o porozumienie będzie trudno. A jeśli negatywne skutki ich działania dla samorządów będą się pogłębiać, sprawą zajmie się Trybunał.

Podczas ostatniego posiedzenia Sejmu posłowie odrzucili sprawozdanie podkomisji nadzwyczajnej z prac nad nowelizacją tej części ustawy o dochodach samorządów, która dotyczy wpłat na subwencję wyrównawczą, tzw. janosikowe. Prace mogą być jednak kontynuowane.

Powrót do projektu

Za odrzuceniem byli nawet posłowie, którzy 24 lipca 2012 r. głosowali za przyjęciem sprawozdania podczas posiedzenia połączonych komisji: Samorządu Terytorialnego i Finansów Publicznych. Teraz twierdzą, iż projekt nowelizacji się zdezaktualizował i należy rozpatrzyć go jeszcze raz.

– Dlaczego jednak prace po 24 lipca zamarły i nawet wyrok TK z 31 stycznia 2013 r. nie zdołał ich uruchomić, tego nikt nie wie. Komisja Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej wróciła do sprawy, dopiero gdy samorządowcy z województwa mazowieckiego wnieśli kolejne zmiany do projektu obywatelskiego.

Tylko 400 mln zł

Proponują w nim m.in. dalsze złagodzenie wpłat, tak aby w 2014 r. żaden samorząd nie wpłacił na rzecz janosikowego więcej niż 400 mln zł. Pozostałą kwotę (gdyby wpłaty okazały się wyższe) samorządy musiałyby spłacić do końca czerwca 2024 roku.

Na razie w  przepisach dotyczących janosikowego mogłyby się pojawić jedynie kryteria podziału rezerwy subwencji, do których opracowania zobowiązał ministra finansów Trybunał Konstytucyjny. Minister je przygotował, ale Rada Legislacyjna przy prezesie Rady Ministrów uznała, że nie spełniają wymagań orzeczenia Trybunału.

– Pozostały one niesparametryzowane – oświadczyła prof. dr Elżbieta Kornberger-Sokołowska, członek Rady Legislacyjnej. Trybunał Konstytucyjny przyznał też, iż janosikowe ma wady, które mogą w przyszłości prowadzić do naruszenia zasady adekwatności.

Gdy biedny rujnuje bogatego

Sędziowie dostrzegli, iż dane, które stanowią podstawę określenia obowiązku wpłat, mogą się dezaktualizować, zwłaszcza wobec zmieniającej się koniunktury gospodarczej. Dlatego  podkreślili, że obowiązujący mechanizm nie jest jedynym z możliwych modeli wyrównania poziomego jednostek samorządowych. Dopuszczalne jest przyjęcie przez ustawodawcę innych spełniających w większym stopniu oczekiwania samorządów. Zasugerowali więc możliwość pewnej korekty w okresie dekoniunktury.

Prof. dr Elżbieta Kornberger-Sokołowska zwróciła uwagę na jeszcze inną możliwość: określania wpłat na podstawie bieżących danych, a nie sprzed dwóch lat, ponieważ  samorządy przekazują już sprawozdania w systemie elektronicznym.

– Dziś zamożna jednostka po wpłacie na subwencję wyrównawczą spada często do  grupy „biednych" samorządów. Dlatego trzeba rozważyć taką koncepcję subwencji, aby wspomaganie biedniejszych uwzględniało obniżenie dochodów czy to z racji zmian systemowych, czy też dekoniunktury gospodarczej – dodała.

Rząd woli stare

Ministerstwo Finansów upiera się przy obecnym kształcie ustawy, chociaż ustami wiceminister Hanny Majszczyk mglisto zadeklarowało współpracę przy zmianie algorytmu janosikowego w przyszłości.

Propozycja zatem, iż bogate samorządy wpłacają w 2014 r. nie więcej niż 400 mln zł na subwencję wyrównawczą, wydaje się mało realistyczna. Niewykluczone, iż nastąpi powrót do neutralnego dla budżetu państwa projektu, który wypracowała podkomisja nadzwyczajna, aby wprowadzić w nim pewne modyfikacje.

Waldy Dzikowski, poseł PO, przewodniczący podkomisji nadzwyczajnej Komisji Finansów Publicznych i Komisji Samorządu Terytorialnego i  Polityki Regionalnej

W podkomisji powstał ponadpartyjny projekt nowego systemu wyrównawczego, korzystny dla wszystkich samorządów. Został następnie odrzucony przez większość posłów połączonych komisji: Samorządu Terytorialnego i Finansów Publicznych. Wydaje się, że posłowie nie zrozumieli skomplikowanego charakteru tego mechanizmu. Tymczasem wprowadzenie mechanizmu uruchomienia 200 mln zł rezerwy subwencji ogólnej spowodowałoby, że żadna jednostka nie straciłaby, wręcz odwrotnie – algorytm przewidywał, iż biedniejsze zyskają. Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 31 stycznia 2013 r. i w późniejszym postanowieniu sygnalizacyjnym przyznał rację twórcom kompromisowego projektu. Zostało niewiele dni, aby spełnić wymagania wyroku Trybunału Konstytucyjnego, dlatego jestem za kontynuowaniem prac.

Sądy i trybunały
Julia Przyłębska nie jest już szefową Trybunału Konstytucyjnego?
Praca, Emerytury i renty
Wigilia wolna od nowego roku. Ale nie to oburza biznes
Prawo dla Ciebie
Na te podwyżki trzeba się szykować w 2025 r. Dla kogo będą najbardziej odczuwalne?
Konsumenci
Jak otrzymać ulgę na prąd? Kto może mniej zapłacić za energię? Ekspert odpowiada
Materiał Promocyjny
Przewaga technologii sprawdza się na drodze
Sądy i trybunały
Sądy dostaną więcej pieniędzy. Jakie podwyżki planuje resort sprawiedliwości?
Walka o Klimat
„Rzeczpospolita” nagrodziła zasłużonych dla środowiska