Do prac przy drodze wymagana decyzja zarządcy

W pasie drogowym nie mogą być prowadzone działania i czynności, które mogłyby powodować niszczenie lub uszkodzenie drogi i jej urządzeń albo zmniejszenie jej trwałości oraz zagrażałyby bezpieczeństwu ruchu drogowego. Pas drogowy to wydzielony liniami granicznymi grunt wraz z przestrzenią nad i pod jego powierzchnią, w którym są zlokalizowane droga oraz obiekty budowlane i urządzenia techniczne związane z prowadzeniem, zabezpieczeniem i obsługą ruchu, a także urządzenia potrzebne do zarządzania drogą.

Legalne korzystanie z pasa drogowego wymaga zezwolenia, które wydaje zarządca drogi. Dla dróg krajowych jest to generalny dyrektor dróg krajowych i autostrad. Zarządcą dla dróg wojewódzkich jest zarząd województwa. Zarząd powiatu jest zarządcą dróg powiatowych, a wójt (burmistrz, prezydent miasta) – zarządcą dróg gminnych. W granicach miast na prawach powiatu zarządcą wszystkich dróg publicznych z wyjątkiem autostrad i dróg ekspresowych jest prezydent miasta.

W przypadku zajęcia pasa drogowego bez zezwolenia lub niezgodnie z warunkami podanymi w tym zezwoleniu właściwy zarządca wydaje decyzję o jego przywróceniu do stanu poprzedniego. Nie prowadzi się takiego postępowania, jeśli doszło do zajęcia pasa drogowego bez zezwolenia lub niezgodnie z jego warunkami i gdy właściwy organ nadzoru budowlanego podjął decyzję o rozbiórce obiektu.

To, co już jest

Istniejące w pasie drogowym obiekty budowlane i urządzenia niezwiązane z gospodarką drogową lub obsługą ruchu, które nie powodują zagrożenia i utrudnień ruchu drogowego i nie zakłócają wykonywania zadań zarządu drogi, mogą pozostawać w dotychczasowym stanie tam gdzie są (art. 38 ustawy o drogach publicznych). Ale już przebudowa lub remont obiektów budowlanych lub urządzeń, o których mowa wyżej, wymaga zgody zarządcy drogi. W przypadku gdy planowane roboty wymagają uzyskania pozwolenia na budowę, musi być uzgodniony projekt budowlany. Wyrażenie zgody zarządcy drogi powinno nastąpić w terminie 14 dni od dnia wystąpienia z wnioskiem w tej sprawie. Niezajęcie stanowiska we wskazanym terminie oznacza akceptację, ale odmowa wyrażenia zgody wymaga decyzji administracyjnej.

Przykład

Prezydent miasta wymierzył karę pieniężną za zajęcie pasa drogi powiatowej na prawach wyłączności pod zieleń oraz pod obiekt budowlany. Jak ustalono na podstawie materiału dowodowego, obiekt budowlany znajdował się w tym samym miejscu od co najmniej od 1970 r. i na skutek wznowienia znaków granicznych działek znalazł się w granicach pasa drogowego. Jak ostatecznie stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny, art. 38 ust. 1 ustawy o drogach publicznych dotyczy obiektów budowlanych i urządzeń, które były zlokalizowane w pasie drogowym w wyniku późniejszych zmian dotyczących samego pasa. Zawiera on więc swego rodzaju ustawowe, nielimitowane czasowo zezwolenie zajmowania pasa drogowego przez obiekty w nim opisane, nieobciążone opłatami za czasowe zajęcie pasa drogowego.

Na podstawie wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 28 kwietnia 2010 r. sygn. II GSK 575/09

Konieczne zezwolenie

Zajęcie pasa drogowego na cele niezwiązane z budową, przebudową, remontem, utrzymaniem i ochroną dróg wymaga zezwolenia zarządcy drogi. Zezwolenie takie jest wydawane w drodze decyzji administracyjnej. Nie jest ono wymagane przy usunięciu awarii urządzeń niezwiązanych z potrzebami zarządzania drogami lub ruchem, które znajdują się w pasie drogowym. Po zlokalizowaniu awarii prowadzący roboty musi jednak niezwłocznie zawiadomić o tym zarządcę drogi i w porozumieniu z nim określić termin oraz powierzchnię zajętego pasa drogowego. Brak takiego zawiadomienia wiąże się z nałożeniem kary finansowej.

Wysokość opłat

Za zajęcie pasa drogowego pobiera się opłatę. Ustala je w drodze decyzji administracyjnej przy udzielaniu zezwolenia na zajęcie pasa drogowego właściwy zarządca drogi (zarząd województwa, powiatu lub wójt, burmistrz, prezydent miasta). Opłaty, o których mowa, trafiają do kas jednostek samorządu terytorialnego.

Opłatę za zajęcie pasa drogowego np. w związku z prowadzeniem robót ustala się jako iloczyn liczby metrów kwadratowych zajętej powierzchni, stawki (nie może przekroczyć 10 zł za jeden dzień),opłaty za zajęcie 1 mkw. pasa drogowego i liczby dni prowadzenia określonych prac. Zajęcie pasa drogowego przez okres krótszy niż 24 godziny jest traktowane jak zajęcie pasa drogowego przez jeden dzień.

Z kolei opłatę za zajęcie pasa drogowego pod urządzenia infrastruktury technicznej niezwiązanych z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego ustala się jako iloczyn liczby metrów kwadratowych powierzchni pasa drogowego zajętej przez rzut poziomy urządzenia i stawki (nie może przekroczyć 200 zł) opłaty za zajęcie 1 mkw. pasa pobieranej za każdy rok umieszczenia urządzenia.

Natomiast należność np. za reklamę w pasie drogowym oblicza się jako iloczyn liczby metrów kwadratowych powierzchni pasa drogowego zajętej przez rzut poziomy reklamy, liczby dni zajmowania pasa drogowego i stawki (nie może przekroczyć 10 zł za jeden dzień) opłaty za zajęcie 1 mkw. pasa drogowego.

Niższe maksymalne stawki opłat za zajęcie pasa drogowego obowiązują w przypadku obiektów i urządzeń infrastruktury telekomunikacyjnej. Zajęcie pasa drogowego o powierzchni mniejszej niż 1 mkw. lub powierzchni pasa drogowego zajętej przez rzut poziomy mniejszej niż 1 mkw. jest traktowane jak zajęcie 1 mkw. pasa drogowego.

Termin uiszczenia opłaty z zajęcie pasa drogowego to 14 dni od dnia, w którym decyzja ustalająca ich wysokość stała się ostateczna. Opłatę roczną za pierwszy rok umieszczenia urządzenia w pasie drogowym uiszcza się najpierw do 14 dni, kiedy to decyzja w sprawie opłaty staje się ostateczna, a za lata następne do 15 stycznia każdego roku, z góry za dany rok. Jeśli opłaty za zajęcie pasa drogowego nie wpłyną w terminie, naliczane są odsetki ustawowe.

Najpierw uchwała

Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego w drodze uchwały ustala dla dróg, których zarządcą jest jednostka samorządu terytorialnego, wysokość stawek opłaty za zajęcie 1 mkw. pasa drogowego.

Przy ustalaniu stawek, o których mowa, uwzględnić trzeba:

- kategorię drogi, której pas drogowy zostaje zajęty,

- rodzaj elementu zajętego pasa drogowego,

- procentową wielkość zajmowanej szerokości jezdni,

- rodzaj zajęcia pasa drogowego,

- rodzaj urządzenia lub obiektu budowlanego umieszczonego w pasie drogowym.

Przykład

Rada gminy podjęła uchwałę w sprawie opłat za zajęcie pasa drogowego dróg gminnych na cele niezwiązane z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego. Jedna ze spółek zaskarżyła uchwałę, wskazując, że przewidziano w niej obniżkę opłat o 50 proc. w przypadku urządzeń kanalizacji sanitarnej i wodociągowej, które niczym się nie różnią od innej infrastruktury umieszczanej w pasie drogowym. Na podstawie zaskarżonej uchwały wydano na rzecz spółki decyzje, w których jej zdaniem naliczono wygórowane opłaty.

W sprawie wypowiedział się Wojewódzki Sąd Administracyjny, który stwierdził, że ustalając stawki opłat za zajęcie 1 mkw pasa drogowego i przyjmując preferencje dla np. urządzeń inwestycji celu publicznego, nie trzeba tych preferencji stosować wobec wszystkich tego rodzaju urządzeń. Urządzenia wodociągowe, kanalizacyjne i np. gazowe są różnymi urządzeniami infrastruktury technicznej. Mogą więc zostać ustalone stawki opłat za zajęcie pasa drogowego, które będą się różniły w zależności od rodzaju urządzenia.

Na podstawie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z 14 sierpnia 2014 r., sygn. III SA/Łd 452/14

Jakie grożą kary

Za zajęcie pasa drogowego bez zezwolenia zarządca drogi wymierza w drodze decyzji administracyjnej karę pieniężną w wysokości dziesięciokrotności opłaty, jaka byłaby pobrana za legalne ustawienie np. określonego urządzenia lub reklamy w pasie drogowym. Takie same sankcje finansowe grożą za przekroczenie terminu zajęcia pasa drogowego lub umieszczenie np. reklamy o powierzchni większej niż określona w zezwoleniu zarządcy drogi. Termin uiszczenia kary wynosi 14 dni od dnia, w którym decyzja w tej sprawie stała się ostateczna. Opóźnienie w zapłacie wiąże się z naliczeniem odsetek ustawowych.

Przykład

Decyzją prezydenta miasta nałożona została kary pieniężna za samowolne zajęcie pasa drogowego drogi powiatowej pod reklamę umieszczoną na budynku. Osoba, która miała zapłacić i której usług dotyczyła reklama, twierdziła, że to nie ona powinna być adresatem decyzji, a reklama umieszczona 4 metry nad chodnikiem nie ogranicza korzystania z pasa drogi publicznej. Sprawa trafiła do wojewódzkiego sądu administracyjnego, który stwierdził, że każdym przypadku braku zezwolenia zarządcy drogi na zajęcie pasa drogowego wymierzana jest kara pieniężna, i to bez względu na to, jakie przyczyny ów fakt spowodowały. Może się okazać, że to nie właściciel obiektu powinien być ukarany. Chodzi w szczególności o sytuację, gdy zostanie wykazane, że osobą, która faktycznie dokonała zajęcia pasa drogowego przez umieszczenie określonego obiektu, jest osoba inna niż jego właściciel, a okoliczności sprawy nie pozwalają na obciążenie właściciela odpowiedzialnością za działalność takiej osoby.

Na podstawie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z 14 sierpnia 2014 r., sygn. III SA/Łd 314/14.

podstawa prawna: art. 35–40d ustawy z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 460)

podstawa prawna: rozporządzenie Rady Ministrów z 1 czerwca 2004 r. w sprawie określenia warunków udzielania zezwoleń na zajęcie pasa drogowego (DzU z 2004 r. nr 140, poz. 1481 ze zm.)

podstawa prawna: rozporządzenie ministra infrastruktury z 18 lipca 2011 r. w sprawie wysokości stawek opłat za zajęcie pasa drogowego dróg, których zarządcą jest generalny dyrektor dróg krajowych i autostrad (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 1608)

Procedura zajęcia pasa drogowego

1. Z wnioskiem do zarządu

Przed planowanym zajęciem pasa trzeba złożyć wniosek o wydanie zezwolenia do zarządcy drogi, czyli generalnego dyrektora dróg krajowych i autostrad, zarządu województwa lub powiatu albo wójta (burmistrza, prezydenta miasta).

Wniosek, o którym mowa, można pobrać ze stron internetowych właściwych zarządców dróg.