Czego dotyczył spór
W maju 2015 r. wójt gminy wydał zarządzenie w sprawie zapewnienia transportu i opieki nad dziećmi niepełnosprawnymi w czasie przejazdu na trasie dom–szkoła–dom. Z dokumentu wynikało, że zwrot kosztów wykonania zadania wyniesie 50 proc. stawki za 1 kilometr przebiegu pojazdu określonej w przepisach wydanych na podstawie art. 34a ust. 2 ustawy o transporcie drogowym.
Wysokość zwrotu kosztów wykonania zadania miała być ustalona przy uwzględnieniu liczby kilometrów na trasie dom–szkoła–dom i poświadczonej przez dyrektora szkoły obecności dziecka na zajęciach. Podstawą wypłaty ryczałtu miało być oświadczenie rodziców lub opiekunów prawnych złożone nie później niż do piątego dnia następnego miesiąca, potwierdzające realizację uzgodnionych warunków. Wzór oświadczenia stanowił jeden z załączników do zarządzenia.
W czerwcu rodzice jednego z dzieci wezwali wójta do usunięcia naruszenia prawa. W ich ocenie zarządzenie zostało wydane niezgodnie z obowiązującymi przepisami. Nie uwzględnia bowiem prawa ich niepełnosprawnego syna do bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do ośrodka umożliwiającego realizację obowiązku szkolnego i obowiązku nauki. Ponieważ wezwanie było nieskuteczne, zaskarżyli zarządzenie do sądu administracyjnego. Zarzucili, że narusza ono art. 69 Konstytucji RP poprzez brak zapewnienia przez władze publiczne osobom niepełnosprawnym pomocy w zabezpieczeniu egzystencji. Narusza też przepisy ustawy o systemie oświaty poprzez nieuprawnione ograniczenie zwrotu kosztów przejazdu uczniów niepełnosprawnych oraz ich rodziców lub opiekunów do 50 proc. stawki za kilometr przebiegu pojazdu (określonych w przepisach o transporcie drogowym).
Rozstrzygnięcie
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie przyznał rację rodzicom. Zauważył, że zaskarżone zarządzenia zostało wydane na podstawie art. 9 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym w związku z art. 17 ust. 3a ustawy o systemie oświaty. W ocenie sądu wskazane przepisy nie zawierają podstawy prawnej do określania w drodze zarządzenia wysokości zwrotu kosztów wykonywania przez gminę zadania polegającego na zapewnieniu transportu i opieki nad dziećmi niepełnosprawnymi w czasie przejazdu na trasie dom–szkoła–dom. Obydwa przepisy wskazują na dwustronną formę działania administracji w tym zakresie, tj. na formę umowy, a nie jednostronną – zarządzenie.
W ocenie WSA skoro ustawodawca wyraźnie wskazał na formę umowy między wójtem (burmistrzem, prezydentem miasta) a rodzicami w zakresie określenia zasad zwrotu kosztów przejazdu ucznia, to już z tego względu sporne zarządzenie podlegało stwierdzeniu nieważności. Zdaniem sądu w zarządzeniu uregulowano też kwestie zwrotu kosztów, także w sposób sprzeczny z ustawą o systemie oświaty.
