Tracący zatrudnienie w Krajowej Administracji Skarbowej nie musiał znać powodów - wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi

Obarczanie pracodawcy konsekwencjami reformy administracji jest niedopuszczalne. Do takiego wniosku doszedł Sąd Okręgowy w Łodzi, rozpatrując sprawę starszego komisarza skarbowego, któremu nie zaproponowano zatrudnienia w nowej Krajowej Administracji Skarbowej (KAS). W rezultacie jego stosunek pracy wygasł z końcem sierpnia 2017 roku na podstawie art. 170 ustawy wprowadzającej ustawę o KAS.

Czytaj także: Sąd: zwolnienia w skarbówce niezgodne z Konstytucją

Starszy komisarz skarbowy otrzymał odprawę przekraczającą nieco 10 tys. zł. Czuł się jednak pokrzywdzony, bo był dobrym pracownikiem. W skarbówce pracował ponad dwadzieścia trzy lata. Pracodawca nie uzasadnił, czemu nie zaproponował mu dalszego zatrudnienia. Wystąpił więc do sądu o odszkodowanie. W pierwszej instancji przyznano mu rekompensatę. Sąd drugiej instancji uznał jednak, że niesłusznie.

Kryteria zawarte w ustawie

Sąd rejonowy podkreślił, że art. 165 ust. 7 przepisów wprowadzających ustawę o KAS wyraźnie wymienia kryteria, jakimi musiał się kierować pracodawca, przedstawiając propozycję dalszego zatrudnienia. Były to posiadane kwalifikacje, przebieg dotychczasowej pracy lub służby oraz miejsce zamieszkania. Pracodawca nie mógł więc arbitralnie decydować, którzy pracownicy pozostaną zatrudnieni, a których stosunki pracy wygasną z mocy prawa.

Sąd uzasadnił, że skorzystanie przez pracodawcę z przysługującego mu prawa do jednostronnego zakończenia stosunku pracy możliwe jest jedynie w wyjątkowych wypadkach ściśle określonych przez prawo. Tym samym wykładnia art. 165 ust. 7 przepisów wprowadzających ustawę o KAS, umożliwiająca pracodawcy pełną dowolność co do zaproponowania dalszego zatrudnienia, stanowiłoby obejście bezwzględnie obowiązujących przepisów dotyczących rozwiązywania umowy o pracę.

Samo wygaśnięcie stosunku pracy powoda nastąpiło z mocy prawa. Nie może być więc uznane za sprzeczne z prawem. Skutek ten przewidywała bezpośrednio ustawa. Sąd podkreślił, że dotychczasowe orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego aprobowało możliwość ustawowego wygaszania stosunków pracy w wyjątkowych sytuacjach np. w związku z reformą administracji (sygn.. akt K 1/99, K 24/02, P 5/04). Jednak, zdaniem składu orzekającego, brak złożenia powodowi propozycji pracy w KAS, bez podania kryteriów, którymi kierował się pracodawca przy doborze pracowników, skutkujące wygaśnięciem stosunku pracy, naruszyło zasady współżycia społecznego określone w przepisie art. 8 kodeksu pracy. Sąd zasądził więc na rzecz powoda odszkodowanie w wysokości trzykrotności miesięcznego wynagrodzenia.

Bez składania oświadczeń

Wyrok został jednak zaskarżony, a Sąd Okręgowy w Łodzi uznał apelację za słuszną. Uzasadnił, że wygaśnięcie umowy o pracę, tak jak wypowiedzenie lub rozwiązanie stosunku pracy, powoduje jego ustanie. W odróżnieniu jednak od pozostałych form zakończenia zatrudnienia nie wymaga od stron składania jakichkolwiek oświadczeń.

Wygaśnięcie stosunku pracy możliwe jest tylko w przypadkach określonych w kodeksie pracy lub przepisach szczególnych. A zatem w przeciwieństwie do rozwiązania umowy o pracę, które jest konsekwencją celowego działania stron, do wygaśnięcia stosunku pracy dochodzi niezależnie od ich woli.

Przepisy ustawy wprowadzającej KAS nie obligowały dyrektorów izb administracji skarbowej do pisemnego informowania podległych pracowników o tym, że nie zostanie im przedstawiona propozycja określająca nowe warunki zatrudnienia oraz do podawania przyczyny braku złożenia propozycji dalszego zatrudnienia.

Przepisy ustawy pozostawiły więc do wyłącznej kompetencji poszczególnych dyrektorów izb administracji skarbowej, którzy odpowiadają za zapewnienie obsady kadrowej, podjęcie decyzji, czy i którym pracownikom przedstawią propozycję dalszego zatrudnienia. Tym samym decyzja o braku takiej propozycji była autonomiczną decyzją pracodawcy, który postępował w granicach prawa. Wygaśnięcie stosunku pracy powoda nie naruszało zatem przepisów.

Zasady współżycia społecznego – wyjątkowo

Sąd okręgowy w Łodzi nie zgodził się z sądem pierwszej instancji, że niezaproponowanie dalszego zatrudnienia powoda naruszyło zasady współżycia społecznego oraz stanowi nadużycie prawa w rozumieniu art. 8 kodeksu pracy. Stosowanie tego przepisu prowadzi zawsze do osłabienia zasady pewności prawa. Jest dopuszczalne tylko wyjątkowo i musi być szczegółowo uzasadnione.