Zmiana rodzaju umowy najlepiej polubownie

Funkcjonariusz publiczny może być pociągnięty do finansowej odpowiedzialności za rażące naruszenie prawa wobec firmy

Publikacja: 24.06.2011 04:47

Zmiana rodzaju umowy najlepiej polubownie

Foto: Fotorzepa, Jak Jakub Ostałowski

Red

Zgodnie z naczelną zasadą państwa prawa rozstrzyganie spraw administracyjnych, także dotyczących przedsiębiorców, powinno być dokonywane zgodnie z przepisami prawa i na ich podstawie. Każdy, kto miał do czynienia z aparatem urzędniczym, wie, że między wzniośle brzmiącymi zasadami a powszechną praktyką pojawiają się znaczne rozbieżności.

Zdarza się, że urzędnicy przez wadliwe rozstrzygnięcia, działania podejmowane poza postępowaniem administracyjnym lub nieuzasadnioną bierność wyrządzają przedsiębiorcom niejednokrotnie bardzo poważne szkody. W najbardziej drastycznych przypadkach dochodzi do spektakularnych bankructw i likwidacji setek miejsc pracy.

17 maja weszła w życie ustawa z 20 stycznia 2011 o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy publicznych za rażące naruszenie prawa (DzU nr 34, poz. 173). Jej celem jest wprowadzenie procedur pozwalających na obciążanie urzędników materialnymi skutkami niezgodnych z prawem ich działań np. wobec przedsiębiorców.

Mimo że przed wejściem ustawy istniały w systemie prawnym mechanizmy pozwalające ukarać (także finansowo) nierzetelnych urzędników, to jednak były one wykorzystywane dość rzadko i nie przynosiły oczekiwanych rezultatów.

Istotnym novum obecnej regulacji jest wprowadzenie przepisów zmuszających Skarb Państwa i jednostki samorządu terytorialnego do dochodzenia od urzędników należnych kwot, zgodnie z ujednoliconą, zobiektywizowaną i czytelną procedurą.

Gwarantem skuteczności tych rozwiązań jest natomiast udział prokuratury – instytucji niezależnej od administracji publicznej.

Jaka sankcja

Aby urzędnik został pociągnięty do odpowiedzialności finansowej, najpierw musi rażąco naruszyć prawo w zakresie swoich kompetencji. Następnym etapem jest zapłata odszkodowania na podstawie postanowienia sądu lub ugody przez Skarb Państwa albo organ samorządowy na rzecz podmiotu, którego prawo urzędnik naruszył, czyli także przedsiębiorcy.

W dalszej kolejności kierownik jednostki organizacyjnej, który zapłacił odszkodowanie, jest zobligowany (pod sankcją grzywny, kary ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat trzech) przesłać w ciągu 14 dni odpis wyroku sądu lub ugody wraz z aktami postępowania do prokuratury okręgowej właściwej dla siedziby tej jednostki organizacyjnej wraz z wnioskiem o  wszczęcie postępowania.

Jeżeli w trakcie postępowania wyjaśniającego zostanie stwierdzone, że zachodzi przesłanka odpowiedzialności, prokurator postanawia o  wytoczeniu powództwa o odszkodowanie od funkcjonariusza.

Postępowanie w  sprawie odszkodowania będzie prowadzone przez sąd powszechny właściwy dla siedziby jednostki organizacyjnej podmiotu odpowiedzialnego, z którą jest związane dochodzone roszczenie, według przepisów ustawy z 17 listopada 1964 Kodeks postępowania cywilnego. Wysokość odszkodowania jest ograniczona do 12-krotności przeciętnego wynagrodzenia przysługującego funkcjonariuszowi publicznemu.

Przykład

Naczelnik urzędu skarbowego określił dla przedsiębiorcy wyższą niż wynikająca z przepisów stawkę VAT. Decyzja została następnie podtrzymana przez organ odwoławczy. Wykonanie jej spowodowało uszczerbek w majątku przedsiębiorcy, który zaskarżył ją do sądu administracyjnego. Ten orzekł, że wydano akt bez podstawy prawnej. Przedsiębiorca pozywa Skarb Państwa o odszkodowanie i zostaje ono zasądzone.

Następnie prokuratura na wniosek kierownika organu drugiej instancji pozywa funkcjonariusza o odszkodowanie. Sąd zasądza od funkcjonariusza odszkodowanie.

Jakie naruszenie

Przedsiębiorca musi mieć świadomość, że nie każde naruszenie prawa przez urzędnika będzie mogło stać się powodem uruchomienia procedury przewidzianej w ustawie. Nowe przepisy mówią jedynie o rażącym naruszeniu prawa. Kiedy do niego dochodzi?

Z rażącym naruszeniem prawa mamy do czynienia wtedy, gdy treść decyzji pozostaje w wyraźnej i oczywistej sprzeczności z treścią przepisu i gdy charakter naruszenia powoduje, że decyzja nie może być akceptowana jako akt praworządnego państwa. Ustawa regulacją obejmuje także wykonywanie władzy publicznej bez podstawy prawnej.

Komentarz

Wynikająca z ustawy procedura jest wielopoziomowa, a więc z tego powodu długotrwała. Co więcej, nie będzie ona dotyczyć mniej rażących i oczywistych błędów funkcjonariuszy publicznych popełnianych w stosunku do przedsiębiorców.

Celem nowych przepisów jest motywowanie urzędników do sumiennej pracy i skrupulatnego przestrzegania litery prawa. Ma być też podstawą do stosowania sankcji za niewłaściwe działania i zaniechania urzędników. Należy mieć nadzieję, że spowoduje znaczny spadek przypadków rażącego naruszenia przez nich prawa a tym samym pozytywnie zmienią się warunki prowadzenia działalności gospodarczej.

Na skutek błędnych decyzji urzędniczych, zwłaszcza w sprawach podatkowych, niejednokrotnie dochodzi do upadłości przedsiębiorców i utraty miejsc pracy przez zatrudnionych przez nich pracowników. Oczekiwania firm związane z działaniem nowych przepisów są znaczne. Jak ustawa spełni pokładane w niej nadzieje, pokażą już najbliższe miesiące.

Autor jest prawnikiem w Kancelarii prawniczej Włodzimierz Głowacki i Wspólnicy sp.k. z siedzibą w Poznaniu

Czytaj też artykuły:

 

Zobacz więcej w serwisie:

Sfera budżetowa

»

Urzędnicy

»

Zgodnie z naczelną zasadą państwa prawa rozstrzyganie spraw administracyjnych, także dotyczących przedsiębiorców, powinno być dokonywane zgodnie z przepisami prawa i na ich podstawie. Każdy, kto miał do czynienia z aparatem urzędniczym, wie, że między wzniośle brzmiącymi zasadami a powszechną praktyką pojawiają się znaczne rozbieżności.

Zdarza się, że urzędnicy przez wadliwe rozstrzygnięcia, działania podejmowane poza postępowaniem administracyjnym lub nieuzasadnioną bierność wyrządzają przedsiębiorcom niejednokrotnie bardzo poważne szkody. W najbardziej drastycznych przypadkach dochodzi do spektakularnych bankructw i likwidacji setek miejsc pracy.

Pozostało jeszcze 88% artykułu
Prawo karne
Morderstwo na Uniwersytecie Warszawskim. Obrońca podejrzanego: nie przyznał się
Ubezpieczenia i odszkodowania
Rekordowe odszkodowanie dla pacjenta. Miał operację kolana, wypisano go bez nogi
Prawo dla Ciebie
Jest decyzja SN ws. wytycznych PKW. Czy wstrząśnie wyborami?
Prawo karne
Mieszkanie Nawrockiego. Nieprawdziwe oświadczenia w akcie notarialnym – co na to prawo karne?
Matura i egzamin ósmoklasisty
Matura i egzamin ósmoklasisty 2025 z "Rzeczpospolitą" i WSiP
Materiał Promocyjny
Między elastycznością a bezpieczeństwem