Kontrola stanu zdrowia funkcjonariuszy po zmianach

Obowiązująca od 1 stycznia tego roku ustawa z 28 listopada 2014 r. o komisjach lekarskich podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych (DzU z 2014 r., poz. 1822  - dalej ustawa o komisjach) ujednolica zasady orzekania o stanie zdrowia funkcjonariuszy i kandydatów do służby w: Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Biurze Ochrony Rządu, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym i Służbie Więziennej.

Dotychczas problematykę tę regulowało rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych z 9 lipca 1991 r. w sprawie właściwości i trybu postępowania komisji lekarskich podległych ministrowi spraw wewnętrznych (DzU nr 79, poz. 349 ze zm.) oraz rozporządzenia wykonawcze wydane do poszczególnych ustaw pragmatycznych. Wraz z wejściem w życie ustawy o komisjach straciły one swą moc.

Stopniowa zmiana organizacji komisji

Docelowo oceną zdrowia funkcjonariuszy i kandydatów na funkcjonariuszy zajmować się mają rejonowe komisje lekarskie (I instancja) i Centralna Komisja Lekarska (II instancja). Taka struktura obowiązywać ma jednak dopiero od 1 lipca 2015 r. W pierwszym półroczu tego roku, czyli w okresie przejściowym, działać będą jeszcze niektóre stare komisje, tak aby mogły one bez większych problemów dokończyć rozpoczęte wcześniej postępowania.

Do końca 2014 roku działały one w modelu nazywanym dwuinstancyjnym, choć w zasadzie poziomów działania komisji było więcej. I instancją była wojewódzka komisja lekarska, II – okręgowa komisja lekarska, a obok nich funkcjonowała jeszcze Centralna Komisja Lekarska. Pełniła ona jednak specyficzną rolę, m.in. nadzorowała merytoryczną działalność komisji lekarskich podległych ministrowi spraw wewnętrznych, wydawała wytyczne w zakresie orzecznictwa lekarskiego oraz rozstrzygania kwestii spornych lub nasuwających szczególne wątpliwości, rozpatrywała zasadność sprzeciwów od orzeczeń komisji lekarskich, w przypadku ich zgłoszenia przez członka komisji lekarskiej mającego w sprawie zdanie odrębne. W nowym modelu jej rola ulega zmianie głównie przez to, że obok funkcji opisanych powyżej pełnić będzie też albo przede wszystkim rolę organu odwoławczego, czyli organu II instancji.

Między starym a nowym modelem

W I półroczu tego roku, zgodnie z przepisami przejściowymi do ustawy o komisjach, nadal funkcjonować mają zatem niektóre elementy starego modelu orzekania. Z dniem wejścia w życie powołanej ustawy zlikwidowane zostały bowiem tylko rejonowe komisje lekarskie powoływane dla określonych służb przez akty wykonawcze wydane do ustaw pragmatycznych. Takie komisje działały np. w Straży Granicznej na mocy rozporządzenia ministra spraw wewnętrznych i administracji z 25 czerwca 2002 r w sprawie utworzenia oraz organizacji komisji lekarskich w Straży Granicznej (DzU nr 98, poz. 891).

Pozostałe funkcjonujące dotąd komisje lekarskie przestaną działać dopiero 30 czerwca 2015 r. Chodzi tu o podległe ministrowi spraw wewnętrznych (powołane na podstawie wcześniej obowiązujących przepisów) komisje wojewódzkie, okręgowe oraz Centralną Komisję Lekarską. Do tego czasu (przez okres przejściowy) wypełniać będą jednak nowe, wynikające z ustawy o komisjach, zadania.

I tak w okresie od 1 stycznia 2015 r. do 30 czerwca 2015 r.:

- zadania przewidziane ustawą o komisjach dla rejonowych komisji lekarskich wykonują dotychczasowe wojewódzkie komisje lekarskie;

- zadania przewidziane dla Centralnej Komisji Lekarskiej wykonuje dotychczasowa Centralna Komisja Lekarska, z wyjątkiem zadania określonego w art. 17 ust. 3 pkt 1 (rozpatrywanie odwołań od orzeczeń komisji lekarskich I instancji), które wykonują dotychczasowe okręgowe komisje lekarskie.

Zamiast 2 + 1 będzie 2

Docelowy dwuinstancyjny model orzekania (w I instancji – rejonowe komisje lekarskie; w II instancji – Centralna Komisja Lekarska) zacznie funkcjonować 1 lipca 2015 r. Jednak jak wykazano powyżej, wszystkie zadania określone nowymi przepisami powinny być już realizowane od początku tego roku. Jakie to zadania? Otóż zgodnie z art. 1 ustawy o komisjach komisje te orzekają w sprawach dotyczących:

- ustalenia zdolności fizycznej i psychicznej kandydatów do służby w Policji, Straży Granicznej (SG), Państwowej Straży Pożarnej (PSP), Biurze Ochrony Rządu (BOR), Centralnym Biurze Antykorupcyjnym (CBA) i Służbie Więziennej (SW);

- oceny stanu zdrowia funkcjonariuszy sześciu służb wymienionych wyżej oraz ustalenia ich zdolności fizycznej i psychicznej do służby;

- ustalenia zdolności fizycznej i psychicznej kandydatów do pracy w wyodrębnionych komórkach organizacyjnych kontroli skarbowej, inspektorów i pracowników zatrudnionych w tych komórkach oraz kandydatów do pracy w wywiadzie skarbowym, a także pracowników wywiadu skarbowego.

Tym samym komisje dbać mają o właściwy dobór kandydatów do służby oraz oceniać stan zdrowia funkcjonariuszy pełniących ją w wymienionych wyżej formacjach. Ale nie tylko. Do ich zadań należeć ma też orzekanie o skutkach pełnienia takiej służby czy pracy, co oznacza, że orzekać też będą w sprawach dotyczących:

- ustalenia stopnia uszczerbku na zdrowiu funkcjonariuszy wymienionych wcześniej służb doznanego wskutek wypadku pozostającego w związku z: pełnieniem służby lub chorobą związaną ze szczególnymi warunkami lub właściwościami służby, śmiercią funkcjonariusza spowodowaną wypadkiem lub chorobą związaną ze szczególnymi warunkami lub właściwościami służby;

- ustalenia stopnia uszczerbku na zdrowiu osób niebędących funkcjonariuszami Policji, SG, PSP lub CBA, które w czasie korzystania przez te służby z ich pomocy poniosły uszczerbek na zdrowiu oraz związku tego stopnia uszczerbku z tym zdarzeniem albo związku śmierci z tym zdarzeniem;

- ustalenia stopnia uszczerbku na zdrowiu strażaków jednostek ochrony przeciwpożarowej w rozumieniu art. 16a ust. 2 ustawy z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 178, poz. 1380 ze zm.) oraz członków ochotniczej straży pożarnej, którzy doznali uszczerbku na zdrowiu w związku z udziałem w działaniach ratowniczych lub ćwiczeniach;

- ustalenia stopnia uszczerbku na zdrowiu osób udzielających pomocy pracownikom wywiadu skarbowego w wykonywaniu czynności operacyjno-rozpoznawczych, które w czasie udzielania tej pomocy lub w związku z jej udzielaniem poniosły uszczerbek na zdrowiu albo związku śmierci z tym zdarzeniem;

- uznania funkcjonariuszy wymienionych wcześniej formacji, jak również funkcjonariuszy zwolnionych z tych służb za inwalidów lub uznania ich za niezdolnych do samodzielnej egzystencji, jak również ustalenia związku albo braku związku inwalidztwa ze służbą albo ustalenia związku albo braku związku śmierci ze służbą funkcjonariuszy i funkcjonariuszy zwolnionych ze służby;

- ustalenia zdolności do pracy funkcjonariuszy wyżej wymienionych służb, zwolnionych ze służby, w celu określenia grupy inwalidzkiej.

Komisje orzekać będą również na potrzeby udzielenia urlopu zdrowotnego funkcjonariuszowi: Policji, SG, PSP i SW, a także będą przeprowadzać kontrole prawidłowości: orzekania o czasowej niezdolności do służby z powodu choroby lub wykorzystania zwolnienia lekarskiego przez funkcjonariuszy służb podległych MSW.

Przy czym do zadań Centralnej Komisji Lekarskiej należy:

- rozpatrywanie odwołań od orzeczeń rejonowych komisji lekarskich;

- konsultacja w zakresie orzecznictwa lekarskiego oraz rozstrzygania kwestii spornych lub nasuwających szczególne wątpliwości;

- współpraca z instytucjami naukowo-lekarskimi w celu podnoszenia poziomu orzecznictwa lekarskiego;

- rozpatrywanie skarg na działalność rejonowych komisji lekarskich.

Gdzie trafią sprawy w toku

- sprawy wszczęte i niezakończone przed komisjami lekarskimi przed dniem wejścia w życie ustawy o komisjach prowadzą dalej wojewódzkie komisje lekarskie, okręgowe komisje lekarskie albo Centralna Komisja Lekarska. Czynności podjęte w tych sprawach do 31 grudnia 2014 r. pozostają w mocy, chyba że są sprzeczne z powołaną ustawą;