15 lutego 2023 r. Komisja Europejska wniosła do Trybunału Sprawiedliwości UE przeciwko Polsce skargę o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego. Zarzuciła, że dwa orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego podważają skuteczną ochronę prawną w dziedzinach objętych prawem Unii i naruszają one zasady pierwszeństwa, autonomii, skuteczności i jednolitego stosowania prawa Unii, a także wiążący charakter wyroków Trybunału. Komisja zwróciła uwagę na nieprawidłowości w powołaniu trzech sędziów i prezes polskiego TK, co doprowadziło do tego, że nie spełnia on już wymogów niezawisłego i bezstronnego sądu ustanowionego uprzednio na mocy ustawy w rozumieniu prawa Unii.
Chodzi o dwa wyroki kwestionujące zgodność prawa Unii i orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości z Konstytucją RP. W wyroku z 14 lipca 2021 r. (P 7/20) TK orzekł, iż z uwagi na rzekomą kolizję norm, w polskim porządku prawnym pierwszeństwo ma Konstytucja RP jako najwyższe źródło prawa, a przepisy traktatu o UE w zakresie, w jakim TSUE nakłada na Polskę zobowiązania odnoszące się do ustroju i funkcjonowania organów sądownictwa, są niekonstytucyjne.
W wyroku z 7 października 2021 r. (K 3/21), wydanym na wniosek ówczesnego premiera Mateusza Morawieckiego, Trybunał Konstytucyjny uznał z kolei za niezgodne z Konstytucją niektóre przepisy prawa Unii, które – zgodnie z ich wykładnią dokonaną w orzecznictwie TSUE - uprawniają sędziów krajowych do kontroli zgodności z prawem procedur powołań sędziowskich. W praktyce oznaczało to nakazanie sądom polskim odstąpienia od stosowania prawa Unii, a co za tym idzie – niedopełnienia obowiązków wynikających z pierwszeństwa tego prawa.
W marcu opinię w tej sprawie przedstawił rzecznik generalny TSUE. Stwierdził w niej, że stanowisko przyjęte przez polski Trybunał Konstytucyjny w wyrokach z 14 lipca i 7 października 2021 r. poważnie narusza pierwszeństwo, autonomię i skuteczność prawa Unii. W tym kontekście użyto sformułowania o bezprecedensowej „rebelii”.
Czytaj więcej
Stanowiące bezprecedensową „rebelię” stanowisko przyjęte przez polski Trybunał Konstytucyjny w wy...
