Zamrożenie wynagrodzeń polskich sędziów. Opinia z TSUE może zaskakiwać

W sprawie z Polski oraz drugiej, z Litwy, chodzi o określenia granic uznania, jakim dysponuje władza ustawodawcza i wykonawcza przy ustalaniu wysokości wynagrodzeń sędziów. Wkrótce w obu sprawach zapadnie wyrok TSUE. Skład sędziowski może, ale nie musi uwzględnić opinię rzecznika generalnego.

Pensje sędziów zamrożone w Polsce, a na Litwie niepoważne 

Sędzia Sądu Rejonowego w Białymstoku pozwał swojego pracodawcę o zapłatę wynagrodzenia. Dochodzona kwota to różnica między kwotą którą mu wypłacono a kwotą, którą otrzymałby, gdyby w latach 2021-2023 nie doszło do czasowego „zamrożenia” mechanizmu ustalania wysokości wynagrodzeń sędziów, przewidzianego w Prawie o ustroju sądów powszechnych. Pytanie prejudycjalne zadane Trybunałowi Sprawiedliwości w toku tego procesu zmierza do wyjaśnienia, czy usankcjonowana w prawie Unii zasada niezawisłości sędziowskiej stoi na przeszkodzie regulacjom krajowym, które ingerują w zasady ustalania wynagrodzenia sędziów, oparte na obiektywnych kryteriach, i skutkują trwałym obniżeniem poziomu tych wynagrodzeń.

W sprawie litewskiej pytania prejudycjalne przesłał regionalny sąd administracyjny w Wilnie, który zajmuje się skargą dwóch sędziów tego sądu. Wskazują oni, że poziom ich wynagrodzeń zależy wyłącznie od woli politycznej władzy wykonawczej i ustawodawczej, co jest niezgodne m.in. z litewską konstytucją i międzynarodowymi zobowiązaniami Litwy. Według nich, poziom wynagrodzeń sędziów nie odpowiada powadze tego urzędu i jest niższy niż honoraria przedstawicieli innych zawodów prawniczych. Sędziowie wystąpili przeciw państwu o odszkodowania z tego tytułu.

Czytaj więcej

Sądy i trybunały

Trybunał: zamrożenie wynagrodzeń sędziów niezgodne z konstytucją

Zamrożenie pensji sędziowskich w 2023 r. jest niezgodne z konstytucją - uznał w środę Trybunał Konstytucyjny. Wyrok będzie kosztowny dla finansów państwa.

Wynagrodzeń sędziów nie można porównywać do honorariów adwokatów

Rzecznik generalny Anthony Michael Collins uważa, że zasada podziału władz nie pozbawia władzy ustawodawczej lub wykonawczej możliwości decydowania o wielu aspektach organizacji wymiaru sprawiedliwości, w tym o wynagrodzeniach sędziów. Jednak kształtując system wynagradzania sędziów i dostosowując go do własnych warunków społeczno-gospodarczych i ograniczeń budżetowych, władze państwa członkowskiego nie korzystają z pełnej dowolności. Do obiektywnych wartości referencyjnych rzecznik generalny zaliczył m.in. przeciętną lub minimalną pensję lub wysokość wynagrodzenia otrzymywanego przez osoby pełniące funkcje publiczne o porównywalnym zakresie obowiązków.

„Istotne jest, by przepisy regulujące tę materię opierały się na odpowiednich, obiektywnych i weryfikowalnych kryteriach zapewniających poszanowanie zasady proporcjonalności. Co więcej, wysokość płacy sędziów powinna, w danym państwie członkowskim, wystarczać do przyciągnięcia i motywowania osób o wysokiej moralności, dysponujących niezbędnymi kwalifikacjami lub doświadczeniem” - wskazał rzecznik generalny.

Za niewłaściwe uznał jednak porównywanie poziomu płacy sędziów z honorariami adwokatów, przypominając, że sprawowanie urzędu sędziego to służba publiczna, a nie przedsięwzięcie gospodarcze.

„Stabilność kariery, nieponoszenie dodatkowych kosztów, czy brak korelacji wysokości wynagrodzenia z wydajnością czy osiąganymi rezultatami mogą rekompensować stosunkowo niższe wynagrodzenia sędziów” - uzasadnił A.M. Collins.

Czytaj więcej

Sądy i trybunały

Sędziowie wygrają z państwem spory o swoje pensje

Ponad tysiąc pozwów trafiło już do sądów pracy. Są pierwsze wyroki uznające roszczenia powodów.

Obniżka tylko tymczasowa i dobrze uzasadniona

W opinii rzecznika generalnego przepisy prowadzące do obniżenia poziomu płacy muszą  zawierać jasne uzasadnienie, być tymczasowe, a ich zakres i czas trwania muszą być dostosowane do wagi okoliczności, które uzasadniały ich przyjęcie.

Odpowiadając na pytanie zadane przez polski sąd, rzecznik generalny doszedł do wniosku, że epizodyczne, i ograniczone kwotowo, odstępstwa od zasad określenia poziomu zarobków sędziów wydają się być adekwatne do wymogu niezawisłości i wagi ich urzędu. Zwrócił w tym kontekście uwagę m.in., że w latach 2021-2023 wynagrodzenia te rosły, choć nie w tempie, które określa Prawo o ustroju sądów powszechnych.