Zamrożenie wynagrodzeń polskich sędziów. Opinia z TSUE może zaskakiwać

W sprawie z Polski oraz drugiej, z Litwy, chodzi o określenia granic uznania, jakim dysponuje władza ustawodawcza i wykonawcza przy ustalaniu wysokości wynagrodzeń sędziów. Wkrótce w obu sprawach zapadnie wyrok TSUE. Skład sędziowski może, ale nie musi uwzględnić opinię rzecznika generalnego.

Pensje sędziów zamrożone w Polsce, a na Litwie niepoważne 

Sędzia Sądu Rejonowego w Białymstoku pozwał swojego pracodawcę o zapłatę wynagrodzenia. Dochodzona kwota to różnica między kwotą którą mu wypłacono a kwotą, którą otrzymałby, gdyby w latach 2021-2023 nie doszło do czasowego „zamrożenia” mechanizmu ustalania wysokości wynagrodzeń sędziów, przewidzianego w Prawie o ustroju sądów powszechnych. Pytanie prejudycjalne zadane Trybunałowi Sprawiedliwości w toku tego procesu zmierza do wyjaśnienia, czy usankcjonowana w prawie Unii zasada niezawisłości sędziowskiej stoi na przeszkodzie regulacjom krajowym, które ingerują w zasady ustalania wynagrodzenia sędziów, oparte na obiektywnych kryteriach, i skutkują trwałym obniżeniem poziomu tych wynagrodzeń.

W sprawie litewskiej pytania prejudycjalne przesłał regionalny sąd administracyjny w Wilnie, który zajmuje się skargą dwóch sędziów tego sądu. Wskazują oni, że poziom ich wynagrodzeń zależy wyłącznie od woli politycznej władzy wykonawczej i ustawodawczej, co jest niezgodne m.in. z litewską konstytucją i międzynarodowymi zobowiązaniami Litwy. Według nich, poziom wynagrodzeń sędziów nie odpowiada powadze tego urzędu i jest niższy niż honoraria przedstawicieli innych zawodów prawniczych. Sędziowie wystąpili przeciw państwu o odszkodowania z tego tytułu.

Czytaj więcej

Sądy i trybunały

Trybunał: zamrożenie wynagrodzeń sędziów niezgodne z konstytucją

Zamrożenie pensji sędziowskich w 2023 r. jest niezgodne z konstytucją - uznał w środę Trybunał K...

Wynagrodzeń sędziów nie można porównywać do honorariów adwokatów

Rzecznik generalny Anthony Michael Collins uważa, że zasada podziału władz nie pozbawia władzy ustawodawczej lub wykonawczej możliwości decydowania o wielu aspektach organizacji wymiaru sprawiedliwości, w tym o wynagrodzeniach sędziów. Jednak kształtując system wynagradzania sędziów i dostosowując go do własnych warunków społeczno-gospodarczych i ograniczeń budżetowych, władze państwa członkowskiego nie korzystają z pełnej dowolności. Do obiektywnych wartości referencyjnych rzecznik generalny zaliczył m.in. przeciętną lub minimalną pensję lub wysokość wynagrodzenia otrzymywanego przez osoby pełniące funkcje publiczne o porównywalnym zakresie obowiązków.

„Istotne jest, by przepisy regulujące tę materię opierały się na odpowiednich, obiektywnych i weryfikowalnych kryteriach zapewniających poszanowanie zasady proporcjonalności. Co więcej, wysokość płacy sędziów powinna, w danym państwie członkowskim, wystarczać do przyciągnięcia i motywowania osób o wysokiej moralności, dysponujących niezbędnymi kwalifikacjami lub doświadczeniem” - wskazał rzecznik generalny.

Za niewłaściwe uznał jednak porównywanie poziomu płacy sędziów z honorariami adwokatów, przypominając, że sprawowanie urzędu sędziego to służba publiczna, a nie przedsięwzięcie gospodarcze.

„Stabilność kariery, nieponoszenie dodatkowych kosztów, czy brak korelacji wysokości wynagrodzenia z wydajnością czy osiąganymi rezultatami mogą rekompensować stosunkowo niższe wynagrodzenia sędziów” - uzasadnił A.M. Collins.

Czytaj więcej

Sądy i trybunały

Sędziowie wygrają z państwem spory o swoje pensje

Ponad tysiąc pozwów trafiło już do sądów pracy. Są pierwsze wyroki uznające roszczenia powodów.

Obniżka tylko tymczasowa i dobrze uzasadniona

W opinii rzecznika generalnego przepisy prowadzące do obniżenia poziomu płacy muszą  zawierać jasne uzasadnienie, być tymczasowe, a ich zakres i czas trwania muszą być dostosowane do wagi okoliczności, które uzasadniały ich przyjęcie.

Odpowiadając na pytanie zadane przez polski sąd, rzecznik generalny doszedł do wniosku, że epizodyczne, i ograniczone kwotowo, odstępstwa od zasad określenia poziomu zarobków sędziów wydają się być adekwatne do wymogu niezawisłości i wagi ich urzędu. Zwrócił w tym kontekście uwagę m.in., że w latach 2021-2023 wynagrodzenia te rosły, choć nie w tempie, które określa Prawo o ustroju sądów powszechnych.