Chodzi o jeden z kluczowych wyroków ETPCz w Strasburgu dotyczących praworządności w Polsce. 7 maja 2021 r. Trybunał stwierdził, że udział osoby nieprawidłowo wybranej na stanowisko sędziego Trybunału Konstytucyjnego w składzie orzekającym naruszył prawo do sądu ( 4907/18). W sprawie spółki Xero Flor chodziło konkretnie o wiceprezesa TK Mariusza Muszyńskiego, który znalazł się w TK jako tzw. dubler – jedna z trzech osób wybranych przez Sejm VIII kadencji na miejsca już obsadzone przez Sejm VII kadencji.
Wyrok Xero Flor uprawomocnił się 7 sierpnia 2021 roku. Polski rząd nie wniósł o przekazanie sprawy do Wielkiej Izby ETPCz, a tym samym uznał ostateczny charakter wyroku. W Polsce nie zrobiono jednak nic, by go wykonać.
Czytaj więcej
Rzecznik Praw Obywatelskich wydał oświadczenie, w którym informuje, iż nie zamierza składać więcej wniosków do Trybunału Konstytucyjnego o wyłączenie od orzekania sędziów, którzy zostali wybrani przez Sejm do TK na już obsadzone prawidłowo stanowiska sędziowskie. Powodem jest fakt, że ze złożonych dotychczas 27 wniosków RPO w tej sprawie, TK wszystkie oddalił.
"W szczególności, nie podjęto żadnych prac legislacyjnych zmierzających do rozwiązania istniejącego od 2015 r. kryzysu konstytucyjnego związanego z funkcjonowaniem TK, spowodowanego nieuprawnionymi zmianami personalnych, strukturalnymi i organizacyjnymi w TK. Osoby nieprawidłowo wybrane na stanowiska sędziów TK, a to Mariusz Muszyński, Justyn Piskorski oraz Jarosław Wyrembak, w dalszym ciągu uczestniczą w składach orzekających i wydają wyroki oraz postanowienia, w tym w sprawach zainicjowanych skargą konstytucyjną, a wnioski o ich wyłączenie są oddalane." - napisały do Komitetu Ministrów Rady Europy władze Adwokatury w Polsce. - "To skutkuje uzasadnionymi zarzutami co do bezstronności i prawidłowości działania Trybunału Konstytucyjnego, a w dalszej kolejności narusza zasadę pewności prawa, albowiem orzeczenia wydane przez TK w nieprawidłowym składzie nie będą wywoływać skutków prawnych." - podkreśla NRA.
NRA i Komisja Praw Człowieka NRA widzą potrzebę podjęcia przez Komitet Ministrów "niezwłocznych działań zmierzających do pełnego wykonania wyroku w sprawie Xero Flor p. Polsce".
"NRA wyraża także pełną gotowość współpracy z Komitetem Ministrów Rady Europy w sprawach monitorowania efektywnego wykonywania wyroków ETPC przez władze krajowe w celu ochrony praw i wolności obywatelskich, stanowiącej jedno z ustawowych zadań polskiej Adwokatury." - czytamy w piśmie, które trafiło do Sekretariatu Komitetu Ministrów Rady Europy.
Komitet Ministrów RE, w którym zasiadają ministrowie spraw zagranicznych państw członkowskich Rady Europy, to jedyny organ decyzyjny RE. Może wydawać zalecenia rządom państw członkowskich. W listopadzie przewidziane jest posiedzenie Komitetu.
Czytaj więcej
Sądy krajowe mają pomijać wyroki trybunałów konstytucyjnych, jeśli naruszają one prawo unijne.
Naczelna Rada Adwokacka przypomina, że rozstrzygając sprawę Xero Flor, ETPCz zastosował trójstopniowy test sformułowany w sprawie Guðmundur Andri Ástráðsson przeciwko Islandii (skarga nr 26374/18), w którym sprecyzowane zostały kryteria oceny wagi naruszenia procedury mianowania sędziów dla skuteczności aktu powołania na stanowisko sędziowskie. Potwierdził tym samym, że istotą procesu mianowania sędziów jest zagwarantowaniem ich niezawisłości i bezstronności. Powołanie sędziego z rażącym naruszeniem prawa niweczy zaś cel procesu mianowania i odbiera osobie powołanej legitymację do wykonywania funkcji sędziego w społeczeństwie demokratycznym.
W wyniku zastosowania testu w sprawie Xero Flor, Trybunał w Strasburgu stwierdził, że Sejm RP VIII kadencji dokonał wyboru trzech osób, w tym Mariusza Muszyńskiego, na stanowiska sędziów TK, które były już obsadzone przez sędziów wybranych przez Sejm poprzedniej kadencji, a tym samym naruszył fundamentalną zasadę wyborów sędziów TK.
Co istotne, Trybunał stwierdził też naruszenie tej zasady przez Prezydenta RP, który odmówił zaprzysiężenia trzech sędziów wybranych przez Sejm VII kadencji, a następnie przyjął tę przysięgę od tzw. sędziów-dublerów zwanych także „grudniowymi”.
