Fundacja Helsińska o ustawie Dudy i Kukiza: Nie tędy droga

Niezgodność z konstytucyjnymi założeniami funkcjonowaniu wymiaru sprawiedliwości oraz możliwość ręcznego sterowania tym, kto zostanie sędzią pokoju – to dwa najważniejsze zarzuty Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka do prezydenckich projektów ustaw dotyczących sędziów pokoju.

Publikacja: 26.01.2022 13:16

Prezydent Andrzej Duda i poseł Paweł Kukiz

Prezydent Andrzej Duda i poseł Paweł Kukiz

Foto: PAP/Andrzej Lange

W listopadzie ubiegłego roku prezydent Andrzej Duda podpisał inicjatywę ustawodawczą dotyczącą dwóch projektów ustaw: o sądach pokoju oraz drugiej, z przepisami je wprowadzającymi.

– Moja propozycja zakłada ustanowienie sądów pokoju jako nowej kategorii sądów w ramach sądownictwa powszechnego – wyjaśniał prezydent. I dodał, że będą to sądy, które zostaną włączone w strukturę sądową poniżej sądów rejonowych. Od ich rozstrzygnięć będzie przysługiwało odwołanie do sądów rejonowych.

Sądy pokoju będą zajmowały się najprostszymi sprawami, które dziś blokują sądy rejonowe. Zgodnie z prezydencką propozycją sędziowie pokoju będą rozstrzygać przede wszystkim sprawy wykroczeniowe i wybrane występki, w których wartość szkody nie przekracza 10 tys. zł. Do sądów pokoju trafiać mają też sprawy cywilne, w tym próby ugodowe, sprawy o alimenty, sprawy o naruszenie posiadania itd. 


Czytaj więcej

Sędziowie pokoju znów będą orzekać

Helsińska Fundacja Praw Człowieka zwraca uwagę, że funkcjonowanie sądów pokoju kosztować ma przez dekadę około 8 mld zł i zaangażować łącznie ponad 10 tys. sędziów, asystentów sędziów i pracowników administracyjnych sądów. - Powstaje pytanie, czy lepszym rozwiązaniem nie byłoby po prostu przeznaczenie tych zasobów na poprawę funkcjonowania sądów powszechnych, np. powiększenie bazy asystentów sędziów i podniesienie ich wynagrodzeń – wskazuje adw. Marcin Wolny, prawnik HFPC.

Wątpliwości HFPC budzi jednak przede wszystkim umiejscowienie sądów pokoju w konstytucyjnych ramach wymiaru sprawiedliwości.

Choć Konstytucja wymaga, aby obywatele uczestniczyli w sądownictwie, udział ten nie może jednak zakładać całkowitego wyrugowania sędziów zawodowych z orzekania w danej instancji. - Drogą do wzmocnienia pozycji obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości jest poprawa funkcjonowania instytucji ławników i stworzenie obywatelom prawnych możliwości zabierania głosu w ważnych dla nich sprawach rozpoznawanych przez sądy, np. poprzez udział organizacji społecznych czy składanie opinii przyjaciela sądu – tłumaczy Marcin Wolny.

W opinii HFPC wskazuje, że sędziowie pokoju będą mieli jedynie pozornie obywatelski charakter. Rekrutować się będą z osób posiadających doświadczenie w pracy prawnika. Dodatkowo niemal na każdym etapie ich powoływania organy władzy publicznej, w tym Krajowa Rada Sądownictwa, prezydent oraz prezes Rady Ministrów dostaną możliwość blokowania określonych kandydatur na sędziego pokoju, a nawet niepowoływania osób wybranych w wyborach.

Projekt zakłada ponadto kompetencje Ministra Sprawiedliwości do ustalenia granic okręgów wyborczych w wyborach na sędziów pokoju, co może zdaniem HFPC skutkować manipulowaniem ich kształtem tak, aby sprzyjały określonym kandydatom.

Wątpliwości budzi także stosunkowo szeroki wachlarz spraw, którymi miałyby się zajmować sądy pokoju, w tym prawo do sądzenia określonych typów przestępstw. - Przyjęte reguły właściwości sądów pokoju, m.in. brak możliwości powołania dowodu z opinii biegłego czy maksymalny wymiar orzekanej kary, skutkować będą wzajemnym przerzucaniem spraw pomiędzy sądami pokoju i sądami rejonowymi - ostrzega Fundacja.

Czytaj więcej

Kampania na sędziego pokoju budzi sprzeciw

W listopadzie ubiegłego roku prezydent Andrzej Duda podpisał inicjatywę ustawodawczą dotyczącą dwóch projektów ustaw: o sądach pokoju oraz drugiej, z przepisami je wprowadzającymi.

– Moja propozycja zakłada ustanowienie sądów pokoju jako nowej kategorii sądów w ramach sądownictwa powszechnego – wyjaśniał prezydent. I dodał, że będą to sądy, które zostaną włączone w strukturę sądową poniżej sądów rejonowych. Od ich rozstrzygnięć będzie przysługiwało odwołanie do sądów rejonowych.

Pozostało 85% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe