Sędziowie nie tacy źli, jak o nich mówią

Wyniki badań (przeprowadziło je Centrum Badań Marketingowych Indicator) są tylko na pierwszy rzut oka porównywalne z sondażem ogłoszonym w marcu przez Ministerstwo Sprawiedliwości. Wtedy wymiar sprawiedliwości źle oceniało 44 proc. ankietowanych, teraz blisko 41 proc. zgodziło się z opinią, że ludzie nie mają zaufania do sędziów i sądów.

Najnowszy sondaż wzbogacono jednak o zbadanie przyczyn, dlaczego tak się dzieje. Odpowiedź jest jednoznaczna. Społeczeństwo niewiele wie o sądach, a jeśli już jakąś wiedzę ma, to jest ona mało profesjonalna. Na tej podstawie ocenia wymiar sprawiedliwości raczej negatywnie.

[srodtytul]Między notariuszami a komornikami[/srodtytul]

Najlepiej, pod względem zaufania, oceniani są notariusze (średnia 3,71 w pięciostopniowej skali), następnie rzecznik praw obywatelskich (nota 3,69) i radcowie prawni (3,64). Najmniejszym zaufaniem cieszą się komornicy (2,96).

[wyimek]Ponad 60 proc. badanych niewiele wie o działaniu sądownictwa[/wyimek]

Sędziowie są w środku tabeli z oceną 4,28 w siedmiostopniowej skali. – Nie jest źle – to generalna ocena środowiska. Na pewno lepiej, niż to wynikało z marcowego raportu przygotowanego w MS.

– Są lepsze, niż się spodziewałem – komentuje wyniki sędzia Stanisław Dąbrowski, przewodniczący KRS. Pytany o to, czy ma satysfakcję z wyników najnowszego raportu, który okazał się dużo przychylniejszy dla sędziów niż ten ministerialny, zapewnia, że nie o satysfakcję tu chodzi. – Chcieliśmy wiedzieć, jak jest naprawdę. Nasz zawód opiera się na autorytecie, a ten na zaufaniu. Jedno bez drugiego nie istnieje – tłumaczy.

I dodaje, że cieszy go fakt, iż 2/5 badanych, którzy osobiście zetknęli się z wymiarem sprawiedliwości, wystawia wysokie oceny zapadłym wyrokom i ich uzasadnieniom. [b]Z raportu wynika mianowicie, że ponad 70 proc. respondentów, którzy uczestniczyli w rozprawie sądowej, było zadowolonych z uzasadnienia wyroku.[/b] Tylko niespełna 30 proc. – nie, bo uznało go za niesprawiedliwy, niejasny lub stronniczy.

Dąbrowskiego cieszy także to, że badani wysoko oceniają profesjonalizm sędziów – w skali od 1 do 7 ostateczna ocena waha się między 5 a 6. – Nieco gorzej jest z wynikiem przystępności i przyjazności sędziów dla uczestników postępowania czy publiczności (w skali od 1 do 7 rezultat wynosi 4,35). Choć akurat z tą ostatnią oceną zgadza się większość środowiska.

[srodtytul]Jak słyszą – tak oceniają[/srodtytul]

Telewizja, radio, Internet i gazety to dla badanych główne źródła wiedzy i podstawa opinii na temat sądów i sędziów.

– Osoby, które miały bezpośredni kontakt z wymiarem sprawiedliwości, oceniają go bardzo dobrze. Dużo gorsze zdanie mają ci, którzy swoją wiedzę opierają na tym, co usłyszeli – mówi “Rz” sędzia Barbara Godlewska-Michalak, rzeczniczka prasowa KRS.

Przeszło 3/5 uczestników sondażu (ponad 61 proc.) zadeklarowało, iż bardzo mało wie na temat działania sądownictwa. Jedynie niewiele ponad 6 proc. pytanych oceniło swój poziom wiedzy jako wysoki. Równie mizerny jest poziom informacji na temat praw przysługujących obywatelom w sądzie i prokuraturze – ponad 64 proc. ankietowanych stwierdziło, że bardzo mało lub mało wie na temat praw w sądzie, a ponad 67 proc. – w prokuraturze.

Niemal połowa, bo 48 proc., uczestników chciałaby być lepiej poinformowana o działaniu wymiaru sprawiedliwości w Polsce, a tylko niewiele ponad 10 proc. deklarowało niechęć do posiadania takich informacji.

[b]Zaufanie do sędziów w Polsce najbardziej osłabiają podejrzenia o korupcję, długi czas oczekiwania na wyrok oraz przewlekłość postępowania sądowego.[/b] Zdaniem badanych na spadek zaufania do sądów wpływają niesprawiedliwe wyroki oraz nepotyzm i koneksje w sądownictwie. Aby poprawić zaufanie do sądów, należy poprawić prawo, zwiększyć skuteczność wyroków i orzeczeń, zlikwidować korupcję i usprawnić organizację pracy w sądach.

Co powinno zrobić MS, by lepiej informować obywateli o funkcjonowaniu sądów? Przeprowadzić specjalne kampanie reklamowe w mediach, zwiększyć dostępność broszur informacyjnych (wysyłać je do domu), edukować w szkole i nagłaśniać sprawy sądowe – wymieniają badani.

Sądy międzynarodowe są w badaniu lepiej oceniane pod względem rzetelności od sądów krajowych. – To nic nowego – mówi socjolog społeczny prof. Janusz Czapiński. Chodzi o to, że Polacy zawsze większym zaufaniem darzyli instytucje zagraniczne, bo o kompromitacjach międzynarodowych słyszą dużo mniej niż o krajowych. Pierwsze trzy miejsca zajmują: Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości w Hadze, Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu oraz Europejski Trybunał Sprawiedliwości w Luksemburgu.