Czy PESEL zablokuje sądy

Uchwalając w piątek ograniczenia dla e-sądu, w tym wymóg wskazania w pozwie numeru PESEL pozwanego, parlament rozciągnął go na wszystkie sprawy cywilne, z tym że w zwykłym sądzie będzie to zadanie sądu.

W każdej sprawie

Wskazanie numeru PESEL ma zapobiegać pomyłkom co do osoby dłużnika podczas egzekucji długu, gdy np. w miejscowości jest kilku Józefów Kowalskich. Takich pomyłek było ostatnio więcej (o czym pisaliśmy w „Rz"), w dużym stopniu ze względu na masowość e-postępowania upominawczego (ok. 1,5 mln spraw rocznie). Senat uznał jednak, że uzyskanie PESEL pozwanego w niektórych wypadkach będzie bardzo utrudnione dla powoda, dlatego w zwykłych sprawach (poza e-sądem) należeć to ma do sądu.

Po wniesieniu pozwu bez tego numeru sąd będzie z urzędu zwracał się do bazy PESEL o jego udostępnienie, a w razie potrzeby będzie wzywał powoda (wnioskodawcę) do wskazania danych umożliwiających uzyskanie tej informacji. Jeżeli z powodu niewskazania przez powoda w wyznaczonym terminie danych pozwalających sądowi na ustalenie PESEL (NIP) sąd nie będzie mógł nadać sprawie dalszego biegu, to może ją zawiesić (art. 177 § 1 pkt 6 kodeksu cywilnego).

Sędziowie cywilni zgłosili wiele zastrzeżeń do tego rozwiązania.

– Nie jest jasne, czy sądy mają wzywać do wskazania wszystkich danych zbieranych w ewidencji czy tylko wybranych, które pozwolą ustalić PESEL. Może się zdarzyć, że na podstawie nazwiska rodowego czy imion rodziców w ewidencji ustalimy wielu Janów Kowalskich, a przecież chodzi o to, aby uniknąć pomyłki. Czy niewskazanie jakichś danych, np. stanu cywilnego, będzie skutkować zawieszeniem postępowania? – pyta Aneta Łazarska, sędzia Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy. – Teoretycznie nie można również wykluczyć takiej praktyki, że sądy będą nadużywać tej regulacji, aby zawieszać postępowania, a następnie je umarzać. Ale i bez tego nałożenie na sądy dodatkowych, administracyjnych obowiązków wydłuży postępowanie, jeśli nie doprowadzi do paraliżu sądów. Zamiast orzekać, merytorycznie zajmować się sprawami, będą ustalać PESEL.

OPINIA

Marcin Łochowski

- sędzia cywilny Sądu Okręgowego Warszawa-Praga

To podwójnie wadliwa regulacja. Pierwszy problem jest czysto techniczny. Nie zadano sobie trudu, aby rozważyć, jak dużym obciążeniem dla sądów będzie uzyskiwanie numerów PESEL, a przecież mówimy o konieczności pozyskania tych numerów w milionach spraw. Znaczna ich część, zwłaszcza nieprocesowych, jest wieloosobowa, chodzi więc o liczby sięgające kilkunastu lub więcej milionów zapytań rocznie! Czy system PESEL jest zdolny technicznie obsłużyć te dodatkowe zapytania? Ilu pracowników sądów będzie się zajmowało wyłącznie tą sprawą?   Drugi problem to wadliwa regulacja procesowa. Okazuje się, że brak PESEL tak naprawdę nie ma konsekwencji procesowych.

Informatyka i prawo

Nie powinno być żadnych kłopotów z ustalaniem numeru – zapewnił „Rz" prof. Jacek Gołaczyński, wiceminister sprawiedliwości, odpowiedzialny za tę nowelę. – Jesteśmy w trakcie uzbrajania wszystkich wydziałów cywilnych w odpowiednią aplikację, która umożliwia dostęp do danych PESEL (po sprawie Amber Gold dostały ją już wydziały karne), i przystępujemy do szkoleń pracowników sądowych (po dwóch na wydział), gdyż to oni będą wykonywać te czynności. Poza tym obowiązek ten w ogóle odpadnie, jeśli powód wskaże PESEL albo w sprawie będzie rozprawa, na której zwyczajnie sędzia zapyta pozwanego o PESEL.

– Czym jest ustalenie dokonane przez sąd w kwestii PESEL? Czy to orzeczenie czy czynność techniczna? Czy od takiego ustalenia można się odwołać? Jak sąd ma uzyskać pewność, że dobrze ustalił ten numer? Czy pozwany ma być informowany, że jego PESEL ustalono jako np. 5409..., a nie 6904..., bo chyba nie przewidziano takiej procedury – mnoży wątpliwości Bartłomiej Przymusiński, sędzia gospodarczy z Poznania. Dlatego uważa regulację za dalece niedopracowaną.