Sposoby na odwrócenie reformy Krajowej Rady Sądownictwa - analiza Fundacji Batorego

„Rzeczpospolita" poznała treść analizy ekspertów Fundacji Batorego.

– Przywrócenie ładu konstytucyjnego w  Krajowej Radzie Sądownictwa oznacza pozbawienie członkostwa sędziów wybranych w niekonstytucyjnej procedurze oraz przyjęcie procedury wyboru nowych członków zgodnej z konstytucją – tak brzmi główna teza ich analizy. Oto kilka sposobów na przeprowadzenie tej zmiany.

Opcja parlamentarna

Następuje zmiana ustawy o KRS. Zaletą tego rozwiązania jest możliwość szybkiej zmiany prawa, bez czekania na przywrócenia niezależnego TK i rozpatrzenie przez niego wniosku o stwierdzenie niekonstytucyjności ustawy o KRS. Ten scenariusz wymaga podjęcia dwojakich ruchów: pierwsze, by odwrócić niekonstytucyjne działania wprowadzone ustawą o KRS z 2017 r., a drugie – stworzenie nowej ustawy, która usunie także wady istniejące przed 2017 r. Oczywiście przepisy przejściowe musiałyby regulować np. rzeczywiste zawieszenie działania KRS do czasu wyboru nowych członków.

Pomysłodawcy tego scenariusza uznają, że skoro obecna większość parlamentarna zwykłą ustawą wprowadziła zmiany (w tym wygaszenie kadencji członków KRS i nowe zasady wyboru), to w taki sam sposób można tę sytuację odwrócić. Wadą tego scenariusza są możliwe zarzuty o działanie sprzeczne z konstytucją.

Scenariusz „trybunalski": kontrola zgodności ustawy z konstytucją przeprowadzona przez TK.

Sprawą najważniejszą, jak wynika z analizy Fundacji, w przypadku zmiany władz po wyborach jest przywrócenie niezależnego TK i zwrócenie się do niego z wnioskiem o zbadanie zgodności z konstytucją obecnej ustawy o KRS.

W przypadku uznania przez przyszły TK niekonstytucyjności wyboru przez Sejm członków KRS będących sędziami doszłoby do przerwania „kadencji" członków obecnej KRS – 15 sędziów pochodzących z wyboru.

Ten scenariusz ma jedną wadę – oceniają sami eksperci. Jest wprawdzie bliski idei praworządności, ale jego przeprowadzenie wymaga sporo czasu (zaczyna się bowiem od przywrócenia niezależnego TK, a to byłoby zadanie samo w sobie czasochłonne).

Czytaj także:

Bez udziału i akceptacji sędziów reforma KRS nie ma sensu

Model europejski

To trzecia proponowana przez Fundację opcja. Odnosi się do zmian wynikających z wyroków Trybunału Sprawiedliwości UE i ich implementacji.