Szturmowanie Zachęty

Wystosowali więc petycję do ministra kultury w sprawie zorganizowania Ogólnopolskiej Wystawy Malarstwa Współczesnego. Odpisy epistoły trafiły do mediów.

Ciekawe, czy Bogdan Zdrojewski przedyskutuje pomysł z dyrektor Zachęty Agnieszką Morawińską? Może będzie się starał wywrzeć na nią presję? Tak czy owak, nie chciałabym się znaleźć w jego skórze – każdą decyzją komuś się narazi.

Na razie przyparła go do muru armia złożona z kilkuset zawodowych malarzy. Artyści planują wystawienie – bagatela! – 700 – 900 obrazów z ostatnich dwóch lat. To znaczy, że sale Zachęty pokryje tapeta. Pokaz ma być tematycznie otwarty, kwalifikacja prac – w gestii środowiska.

Pamiętam takie pokazy-przeglądy, kiedy ściany Zachęty czy innych galerii oblepiała wielobarwna magma. Mogły to być obrazy, plakaty, grafiki – technika nieistotna. Po krótkiej wizycie przed oczyma migały plamy. Dobre prace niknęły w masie miernoty.

Szczęśliwie skończyły się czasy socjalistycznej urawniłowki, choć niektórzy chętnie by je wskrzesili. Zresztą są jeszcze takie miejsca na mapie Polski, gdzie szanse wystawienia ma każdy, a demokratycznych zbiorówek w repertuarze mnóstwo. Choćby Dom Artysty Plastyka nieopodal Zachęty, także w śródmieściu stolicy, z przestronnymi salami.

Jednak plastykom nie chodzi tylko o zaprezentowanie się. Im idzie o prestiż, a ten gwarantuje jedynie Narodowa Galeria. Bo Galeria DAP szacunkiem się nie cieszy, czego dowodem ksywka (złośliwcy mówią: wystawia w DUP-ie, zamiast w DAP-ie).

Plastycy podpisani pod listem argumentują, że społeczeństwo oczekuje przeglądu dorobku środowiska, choć może samo o tym nie wie – przecież Zachęta utrzymywana jest z kieszeni obywateli. Na koniec uderzają w ton patriotyczny: „Zorganizowanie w Zachęcie w dawnym Pierwszym Warszawskim Salonie wspomnianej wystawy przywróci ducha tożsamości narodowej żyjącym twórcom”.

O naiwności! Petycja dowodzi kompletnego zagubienia w realiach oraz pomylenia epok. Przede wszystkim list jest formą stanowczo za mało spektakularną. Musi być głośno, żeby ktokolwiek zwrócił uwagę. Proponuję coś atrakcyjniejszego, najlepiej blokadę Zachęty lub ministerstwa.

Poza tym walka jest z góry przegrana. Koncepcja przeglądów dawno stała się demodé. Nie ma powrotu do XVII-wiecznego Luwru (gdzie w 1667 roku narodziła się koncepcja dorocznych Salonów), nie ma szans na reaktywowanie Salonu Odrzuconych (w 1863 roku Napoleon III wykorzystał swój gest propagandowo) ani na przywrócenie Salonu Niezależnych (pomysł neoimpresjonistów sprzed 124 lat). Nie ma też politycznego uzasadnienia animowanie socjalistycznych OWP (ogólnopolskich przeglądów plastyki) bądź ogólnopolskich festiwali malarstwa polskiego. Rzeczywistość się zmieniła, publiczność także.

Prawda, mamy demokrację, lecz w królestwie sztuki panuje niemiłościwie dyktatura. Nie zna sprawiedliwości, obstawia typy hazardowo. Każdy, kto wybiera zawód artysty, musi się z tym liczyć. I godzić na pot, krew i łzy. A także poczucie niespełnienia i biedę.

A jeśli na firmamencie sztuki pojawi się grupa gotowych na wszystko straceńców? Spokojnie, bunt też został wpisany na listę twórczych przypadłości. Kontestujcie, niwelujcie, burzcie! Wasze artystyczne prawo, bracia. Nieustraszeni rewolucjoniści często wygrywają, odnoszą sukces (rzecz jasna, czasowy, ale o tym na razie sza!). Jeden warunek: muszą wiedzieć, o co walczą, ruszyć do boju pod sztandarem idei.