Anna Nowacka-Isaksson: Strefy rewizji i czapki Gucci

Sytuacja w Szwecji jest bardzo poważna i istnieje ogromna potrzeba wypróbowania nowych narzędzi w walce ze zorganizowaną przestępczością.

Tak wybrzmiało przesłanie ministra sprawiedliwości Gunnara Strömmera, gdy prezentował projekt wprowadzenia stref rewizji na prasowym briefingu. Strefy rewizji lub, jak to rząd określa, strefy bezpieczeństwa są jedną z wielu propozycji w antyprzestępczej ofensywie. Wśród nich pojawił się obowiązek zgłaszania przez pracowników sektora publicznego migrantów, w tym dzieci, nielegalnie przebywających w kraju, i wniosek o wprowadzenie kontroli dokumentów w pociągach i autobusach w drodze do Szwecji. Wkrótce zacznie też obowiązywać ustawa ułatwiająca eksmitowanie przestępców z mieszkań.

Czytaj więcej

Rzecz o prawie

Anna Nowacka-Isaksson: Sąd w rękach przestępców

Właścicielem budynku sądu rejonowego w Södertälje jest od kilku lat koncern kontrolowany przez znaną siatkę kryminalną.

I tak, strefy bezpieczeństwa to wyznaczone przez policję obszary, na których ma ona prawo rewidować osoby, także dzieci, by skontrolować, czy nie mają broni lub granatów. Na tych obszarach funkcjonariusze mogą też przeszukiwać auta, i to bez konkretnego podejrzenia o przestępstwo. Projekt ma wejść w życie pod koniec marca i różni się znacznie od założeń obecnego rozporządzenia, które przyznaje prawo do rewizji, tylko gdy są powody do podejrzeń.

W zamyśle rządu rozszerzone uprawnienia do rewidowania mają zapobiegać przemocy lub krwawym porachunkom gangów, które przynoszą śmierć nie tylko członkom, ale także ich rodzinom. Dlatego muszą się ukrywać albo uciekać za granicę.

Tylko w ciągu ostatnich kilku tygodni doszło do strasznych czynów z użyciem materiałów wybuchowych – tłumaczył na konferencji minister sprawiedliwości.– Przestępcy są niewrażliwi na skutki, jakie przynoszą zwykłym ludziom – mówił.

Strefy rewizji ma się stworzyć na obszarach, na których może dojść do strzelaniny lub użycia materiałów wybuchowych. Policja musi najpierw stwierdzić, że inne prewencyjne i mniej naruszające integralność działania nie wystarczają. Postanowienie o tym musi być dobrze „wyważone”, by była zachowana zasada proporcjonalności między celem a środkami – podkreślał minister sprawiedliwości.

Każda strefa będzie obowiązywać najwyżej dwa tygodnie, jednak z możliwością przedłużenia nową decyzją prokuratora. Mają funkcjonować na zasadzie kontroli ruchu drogowego wokół określonego miejsca, bo chodzi „o zwalczenie przestępczości, która trzyma tysiące ludzi i całe dzielnice w szachu”. Policja jest też zobligowana poinformować mieszkańców o utworzeniu specjalnej strefy. Decyzję o jej wprowadzeniu osoby rewidowane i inni mieszkańcy mogą zaskarżyć w sądzie administracyjnym. Wszelkie ingerencje policji muszą też być udokumentowane.

By wyjaśnić potrzebę implementowania ingerującego w wolność człowieka projektu, poseł liberałów Martin Melin posłużył się statystyką.

W ostatnich latach strzelaniny w siatkach przestępczych znacznie eskalowały – podkreślał. – Plasujemy się na pierwszym miejscu w Europie, jeżeli chodzi o liczbę osób zabijanych bronią palną. W ciągu ostatniej dekady przemoc z bronią w ręku zwiększyła się trzykrotnie. W efekcie strzelanin giną niewinne osoby, bo wymiana ognia następuje w przestrzeni publicznej. W ubiegłym roku w Szwecji było ok. dziewięciu razy więcej strzelanin ze śmiertelnym skutkiem niż w Norwegii, Danii i Finlandii razem. W ubiegłym roku również rekordowa była liczba eksplozji materiałów wybuchowowych, wykorzystywanych przez przestępców.

Zapowiedziane rozszerzone uprawnienia mundurowych nie oznaczają jednak, że decyzje o rewizji będą arbitralne. Mają się opierać na wewnętrznej informacji policji i wskazówkach mieszkańców.