Boże, uchowaj przed katolickim lobbingiem

Kościół katolicki jest przedmiotem troski nie tylko biskupów. Coraz więcej publicystów włącza się do debaty o potrzebie dostosowania Kościoła do nowej, szybko zmieniającej się sytuacji w naszym kraju. Szczególnie dynamicznym rzecznikiem głębokich zmian jest redaktor Tomasz Terlikowski, który zasłynął z wielu bezkompromisowych diagnoz i równie celnych uwag pod adresem zaangażowania politycznego katolickich hierarchów. Chętnie też cenzuruje on nazbyt – jego zdaniem – otwartych teologów. Wystarczy wspomnieć jego niewątpliwą zasługę w rezygnacji bpa Stanisława Wielgusa z kierowania diecezją warszawską czy napomnienia pod adresem kardynała Stanisław Dziwisza nazbyt faworyzującego jedną partię.

Terlikowski nie poprzestaje na doraźnej ocenie sytuacji Kościoła w Polsce. W artykule „Katolicy potrzebują skutecznego lobbingu” („Rz” 13.11.2007) sformułował nie tylko diagnozę smutnego stanu, w jakim znalazł się Kościół, ale wskazał skuteczne środki zaradcze. Na początku stwierdza: „Polska potrzebuje obecności świadomych katolików w życiu publicznym. Ale do tego niezbędne jest powstanie koalicji »moralnej większości«, która nie wiążąc się ściśle z jedną partią, będzie uparcie lobbować na rzecz rozwiązań konserwatywnych i katolickich”. Chciałoby się zawołać Boże uchowaj!

Dobrodziejstw „moralnej większości” doświadczyli obywatele Stanów Zjednoczonych i do dzisiaj nie mogę się pozbierać po jakże „skutecznej” działalności protestanckiego kaznodziei telewizyjnego Jerry’ego Falwella, który założył wspomniany ruch. Nim włączył się aktywnie w politykę i popieranie polityków działających zgodnie z propagowanymi wartościami, zakładając w 1979 roku moral majority, zdążył nawymyślać działaczom walczącym o zniesienie dyskryminacji i o prawa człowieka, w tym Martinowi Luthrowi Kingowi.

To właśnie pogarda dla elementarnych zasad demokracji była powodem polaryzacji społeczeństwa amerykańskiego, demonizacji takich grup mniejszościowych jak geje i lesbijki. To Falwell przypisał tym grupom częściową przynajmniej odpowiedzialność za „karę”, jaka spotkała USA 11 września 2001 r. To on dopatrzył się homoseksualnych skłonności w bohaterze „Teletubisiów” Tinky Winky. Po nim przed tym niebezpieczeństwem przestrzegała polskie dzieci także rzecznik praw dziecka Ewa Sowińska.

Ale Falwell nie zawsze był śmieszny. Przeważnie nader serio ostrzegał przed niebezpieczeństwami. U nadchodzącego Antychrysta dopatrzył się rysów żydowskich (to wszystko można sprawdzić w powszechnie dostępnych danych w Internecie).

A osławione think tanki, które tak zachwala publicysta „Rzeczpospolitej”, to główne źródło islamofobii i lęków przed wszystkim, co nie jest zgodne z ich radykalnie konserwatywnym światopoglądem. To przecież radykalni konserwatyści właśnie parli do wojny z Irakiem, której konsekwencje wciąż są trudne do przewidzenia. Na pewno doprowadziły zaś Stany Zjednoczone do izolacji i utraty pozycji kraju walczącego o zwycięstwo demokracji na świecie.

Entuzjastom proponowanych przez Terlikowskiego rozwiązań polecałbym lekturę książki Kevina Phillipsa wydanej w 2006 r., której tytuł „Amerykańska teokracja” został opatrzony znamiennym podtytułem: „O niebezpieczeństwie i polityce radykalnej religii, o ropie i pożyczonych pieniądzach w XXI wieku”. To ostrzeżenie przed przecenianiem obecności religii w świecie polityki, albo – jak określił to Basam Tibi – przed „religiolizacją polityki”. Wszak fundamentalizm religijny ma nie tylko islamskie oblicze, równie dotkliwy bywa fundamentalizm chrześcijański.

Zresztą nasze skromne polskie doświadczenia też nie zachęcają do lobbowania przy użyciu religijnych grup nacisku. Choć trzeba przyznać iż radiowi i telewizyjni kaznodzieje i u nas odnieśli wymierne korzyści za zdecydowanie popieranie bliskim im polityków. Pytanie, czy jest to zgodne z duchem i literą katolickiej teologii, pozostaje otwarte.

W zakończeniu tekstu Terlikowski wspomina, że w Polsce nie jest źle, że się wiele dzieje, a „archipelag radykalnej ortodoksji” nie tylko jest coraz wyraźniej obecny, ale sprzęga działania i wypracowuje coraz skuteczniejsze formy „ortopraksji”. Pisze też o „potrzebie badań naukowych”, konieczności „włączenie się w aktywną walkę o następne pokolenia, nie tylko w przestrzeni religijnej”. Czyżby? Jakie to odkrywcze i nowe! Bo do tej pory, po Soborze Watykańskim II, który dziękować Bogu zakończył się w 1965 roku, Kościół katolicki czekał na wskazania, jak włączyć się w ziemską rzeczywistość.

Moje doświadczenia Kościoła jest inne. I to zarówno wtedy, gdy byłem księdzem, jak i dzisiaj, gdy pracuję jako świecki. To właśnie przełom dokonany na Soborze Watykańskim II każe mi z nadzieją myśleć o możliwościach przezwyciężenia sztucznych podziałów, jakie różne „dzieła Boże” wnosiły i wnoszą do solidarnej działalności wszystkich ludzi dobrej woli.

Pytaniem otwartym pozostaje zatem kwestia, na ile przywołane przez Terlikowskiego działania należy utożsamiać z Kościołem katolickim. Redaktor zatroskany o przyszłość katolicyzmu w Polsce jakoś nie dostrzega tego, co się dzieje poza („znakomitymi zresztą”) tytułami.