Długi spadkowe: jeśli są wątpliwości kto dziedziczy, nie ma nakazu zapłaty - wyrok Sądu Najwyższego

Domniemany dziedzic

Co ciekawe, sprawa dotyczyła długów spadkowych. Dokładnie pożyczki 14 tys. zł, jaką W.B. zaciągnął w jednej ze spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych na pięć lat. Po trzech miesiącach jednak zmarł i SKOK zażądała spłaty długu od jego żony i dwojga dzieci, w tym małoletniego – jako spadkobierców. W chwili składania pozwu nie było jednak pewne, czy są spadkobiercami, chociaż później zostało wyjaśnione, że byli.

Ustalił to referendarz sądu rejonowego (na Podkarpaciu), który wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, nakazujący pozwanym spłatę narosłego długu, tj. 24,7 tys. zł ze znacznymi odsetkami.

Ponieważ rodzina zmarłego miała wiele problemów (tak jak wcześniej on sam), nie odwołała się od nakazu. Potem dwa razy składała skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, ale nieskutecznie (pierwszy raz z powodu braku opłaty od skargi, drugi – niewykazania, że wzruszenie nakazu inną drogą nie było możliwe).

Nadużycie procedury

Skargę nadzwyczajną wniósł prokurator generalny, wskazując, że z pozwu i załączonej do niego dokumentacji nie wynikało, że pozwani są spadkobiercami dłużnika.

Brak było więc podstaw do wydania nakazu zapłaty i należało wyznaczyć rozprawę, aby mogli zaprezentować własną argumentację dotyczącą także udzielenia pożyczki człowiekowi w trudnej, także zdrowotnie, sytuacji. Nie odnotowano także w nakazie zapłaty, że ich odpowiedzialność za długi jest ograniczona kwotą inwentarza, którego wartość nie była znana, ponieważ wykaz ten nie został nawet sporządzony.

Dodajmy, że zgodnie z art. 499 pkt 2 kodeksu postępowania cywilnego sąd nie może wydać nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym, jeśli „według treści pozwu twierdzenia co do faktów budzą wątpliwość”.

Sąd Najwyższy skargę uwzględnił, nakazując ponowne rozpoznanie sprawy. Wskazał, że w procesie o spłatę długów spadkowych powód-wierzyciel ma obowiązek wykazać, że pozwany nabył spadek po zmarłym dłużniku. Najprościej, przedstawiając akt stwierdzenia nabycia spadku, ale może to udowadniać wszelkimi innymi dostępnymi dowodami.

Nie ma tu jednak domniemania, że osoby należą do kręgu spadkobierców ustawowych i jeśli nie odrzuciły spadku – jak w tej sprawie – są spadkobiercami, gdyż może być jeszcze testament.

– W tej sprawie były co do tego wątpliwości, gdyż sam SKOK twierdził w pozwie, że nie zostało przeprowadzone postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku.

Opinia dla „Rzeczpospolitej”

Kinga Strychalska, radca prawny, Kancelaria Jedliński, Bierecki i Wspólnicy

Oczywiście, że nie można angażować w spór sądowy przypadkowych osób i kierować przeciwko nim żądania zapłaty, zwłaszcza w postępowaniu uproszczonym tutaj: upominawczym, i oczekiwać nakazu zapłaty.
Pozywanie przez banki czy SKOK bliskich zmarłego, czyli potencjalnych spadkobierców, wynika jednak moim zdaniem z innego powodu. Udzielają one pożyczek w działalności gospodarczej i termin przedawnienia ich roszczeń wynosi trzy lata i biegnie zazwyczaj od śmierci pożyczkobiorcy. A postępowania spadkowe nierzadko toczą się latami. To na sądzie zaś (referendarzu) w razie wątpliwości ciąży obowiązek sprawdzenia, czy wskazano właściwe osoby i czy sprawa kwalifikuje się do postępowania upominawczego i do wydania nakazu zapłaty.

Konsumenci

Pozew grupowy oszukanych na pompy ciepła. Sąd wydał zabezpieczenie

Sąd Okręgowy w Gdańsku udzielił zabezpieczenia roszczeń w postępowaniu grupowym o ustalenie nieważności umów o kredyt konsumencki na zakup pomp ciepła. Bank wypłacił pieniądze sprzedawcom pomp ciepła, choć urządzenia te nie trafiły do ich klientów.

Materiał Promocyjny

Nowe pełne energii BMW serii 1. Stworzone z myślą o Tobie. Zapytaj o ofertę

Sądy i trybunały

Dr Tomasz Zalasiński: W Trybunale Konstytucyjnym gorzej już nie będzie

Ostatnie osiem lat to najgorszy okres w historii Trybunału Konstytucyjnego, który został doprowadzony na skraj organizacyjnej i etycznej zapaści. Gorzej zapewne nie będzie, bo to byłoby trudne – twierdzi dr Tomasz Zalasiński, konstytucjonalista.

Konsumenci

TSUE wydał ważny wyrok dla frankowiczów. To pokłosie sprawy Getin Banku

TSUE orzekł, że rozpoznanie skarg frankowiczów ma nastąpić w rozsądnym terminie i uwzględniać indywidualne zarzuty.

Nieruchomości

Właściciele starych budynków mogą mieć problem. Wygasają ważne przepisy

Z końcem 2024 r. wygasa obowiązek gmin zapewnienia lokali zamiennych lokatorom mieszkającym w budynkach wymagających rozbiórki lub remontu. Jeżeli nie będzie zmiany przepisów, obowiązek ten spocznie wyłącznie na właścicielach budynków, którzy ani nie mają na to pieniędzy, ani nie dysponują zasobem lokali zamiennych - alarmuje rzecznik praw obywatelskich.

Materiał Promocyjny

Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite

Bank wspiera rozwój pasji, dlatego miał już w swojej ofercie konto gamingowe, atrakcyjne wizerunki kart płatniczych oraz skórek w aplikacji nawiązujących do gier. Teraz, chcąc dotrzeć do młodych, stworzył w ramach trybu kreatywnego swoją mapę symulacyjną w Fortnite, łącząc innowacyjną rozgrywkę z edukacją finansową i udostępniając graczom możliwość stworzenia w wirtualnym świecie własnego banku.

Prawo rodzinne

Przy rozwodzie z żoną trzeba się też rozstać z częścią krów

Mąż przez kilkanaście lat utrzymywał stado krów, które dostał od rodziców. Przy rozwodzie i podziale majątku dorobkowego okazuje się, że stado należy już do wspólnego majątku i trzeba się nim podzielić.

Materiał Promocyjny

Jaecoo J7 w leasingu od 1670 zł/mies.

Biznes

Jak unieważnić testament?

Testament to kluczowy dokument regulujący kwestie dziedziczenia majątku po śmierci testatora. Czasami jednak zdarza się, że osoby zainteresowane spadkiem kwestionują jego ważność.

Podatki

Jak rozliczyć spadek po bratowej i bracie? Czy trzeba wykazać przychód?

Jeśli nie wiadomo, czy osoba powołana w testamencie do spadku, jest faktycznie spadkobiercą, to nie można uznać, że uzyskuje przychód z wynajmowanego przez wykonawcę testamentu mieszkania.

Spadki i darowizny

O ustalenie spadkobierców może wystąpić nawet sąsiad. Sąd Najwyższy orzekł

Nie trzeba być spadkobiercą czy wierzycielem zmarłego, aby wystąpić o stwierdzenie nabycia spadku. Do wniosku o ustalenie spadkobierców wystarczy interes – orzekł Sąd Najwyższy.

Po śmierci rodzica, majątek w pierwszej kolejności przypada małżonkowi oraz dzieciom

Spadki i darowizny

Podział spadku po rodzicach. Kto ma prawo do majątku po zmarłych?

Śmierć rodziców nieodłącznie wiąże się z koniecznością załatwienia formalności związanych z podziałem majątku. Jeśli między spadkobiercami panuje zgoda, przyjęcie spadku z reguły nie jest skomplikowane. Kto uczestniczy w procesie dziedziczenia?

Spadkobierca może zostać uznany za niegodnego dziedziczenia przez sąd

Spadki i darowizny

Czym jest niegodność dziedziczenia? Pięć powodów, dla których można kogoś pozbawić spadku

Jeżeli spadek trafia do osoby, która za życia zmarłego zachowywała się wobec niego niewłaściwie, czy wręcz wyrządziła mu krzywdę, może to rodzić poczucie niesprawiedliwości. Na taką okoliczność w prawie cywilnym przewidziano rozwiązanie w postaci niegodności dziedziczenia. Czym ona jest? Wobec kogo można ją stosować? Kto i z jakich powodów może uznać, że spadkobierca jest niegodny dziedziczenia?

Biznes

Przekaz – zapomniane, a przydatne narzędzie do wielostronnych rozliczeń

Przekaz stanowi instytucję prawną mającą służyć ułatwieniu rozliczeń w stosunkach trójstronnych. Gdy przekazany spełni świadczenie na rzecz odbiorcy przekazu, następują takie skutki, jakby przekazany świadczył przekazującemu, a przekazujący świadczył odbiorcy przekazu.