Reklama

Co może Żandarmeria Wojskowa? Kiedy można dostać od niej mandat? Przepisy mówią jasno

W ostatnich dniach często docierają do nas informacje o działaniach prowadzonych przez Żandarmerię Wojskową w związku z odnalezieniem kolejnych szczątków rosyjskich dronów na terytorium Polski. Żołnierzy tej służby można spotkać w różnych rejonach kraju. Jakie uprawnienia mają żandarmi wobec osób cywilnych? Komu i za co mogą wystawić mandat?

Publikacja: 22.09.2025 14:42

Uprawnienia Żandarmerii Wojskowej. Na kogo i za co żołnierze mogą nałożyć mandat?

Uprawnienia Żandarmerii Wojskowej. Na kogo i za co żołnierze mogą nałożyć mandat?

Foto: Adobe Stock

Z tego artykułu się dowiesz:

  • Jakie uprawnienia posiada Żandarmeria Wojskowa względem osób cywilnych?
  • Kiedy żołnierze Żandarmerii Wojskowej mogą wystawić mandat cywilom?
  • Kiedy zakres uprawnień Żandarmerii Wojskowej jest rozszerzony?
  • Jakie są uprawnienia Żandarmerii Wojskowej wobec kierowców pojazdów cywilnych?
  • Na czym polega planowana nowelizacja ustawy o Żandarmerii Wojskowej?

Żandarmeria Wojskowa jest służbą, która wchodzi w skład Sił Zbrojnych RP i pełni w nich zadania przewidziane dla policji. Realizuje je głównie wobec żołnierzy, ale ma również szereg uprawnień wobec osób cywilnych.

Uprawniania Żandarmerii Wojskowej wobec osób cywilnych. Co mówią przepisy?

Uprawnienia żołnierzy Żandarmerii Wojskowej określone są w ustawie o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych z 24 sierpnia 2001 r., a także w Rozporządzeniu Ministra Obrony Narodowej z 19 grudnia 2019 r. w sprawie wykonywania niektórych uprawnień przez żołnierzy Żandarmerii Wojskowej.

Zgodnie z art. 3 ustawy,, w przypadku osób cywilnych działania Żandarmerii Wojskowej dotyczą m.in.

  • osób przebywających na terenach lub w obiektach jednostek wojskowych,
  • osób przebywających na terenach lub w obiektach placówek zagranicznych RP,
  • osób stwarzających lub mogących stwarzać zagrożenie dla osoby ochranianej,
  • osób niebędących żołnierzami, jeżeli współdziałają m.in. z żołnierzami w popełnieniu czynu zabronionego przez ustawę lub jeżeli dokonują czynów zagrażających dyscyplinie wojskowej albo czynów przeciwko życiu lub zdrowiu żołnierza albo mieniu wojskowemu.
Reklama
Reklama

W razie konieczności żołnierze mają prawo je wylegitymować, przeszukać, a w przypadku popełnienia wykroczenia nałożyć grzywnę lub zawiadomić prokuratora do spraw wojskowych w powszechnej jednostce organizacyjnej prokuratury. W przypadku innych osób cywilnych uprawnienia te zwykle nie mają zastosowania.  

Czytaj więcej

Znaleziono szczątki kolejnych dronów. Akcja służb w dwóch województwach

To nie wszystkie uprawnienia Żandarmerii Wojskowej wobec cywili. Wspólne działania służb

Co istotne, są też wyjątkowe sytuacje, w których zakres uprawnień Żandarmerii Wojskowej jest znacznie szerszy i dotyczy wszystkich osób cywilnych. Wynika to z ustaw o Policji i Straży Granicznej.

W przypadku czasowego udzielania pomocy Policji w razie zagrożenia bezpieczeństwa publicznego lub porządku publicznego (art. 18a ustawy o Policji) oraz Straży Granicznej (art. 11d ustawy o Straży Granicznej), żołnierzom Żandarmerii Wojskowej przysługują uprawnienia Policji oraz Straży Granicznej wobec wszystkich osób, w zakresie niezbędnym do wykonania przez nich czynności” - informuje Rzeczpospolitą" ppłk Paweł Durka, rzecznik Komendanta Głównego Żandarmerii Wojskowej.

Jeśli zatem Żandarmeria Wojskowa działa wspólnie z Policją lub Strażą Graniczną w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa lub porządku publicznego, żołnierze mogą podejmować wobec osób cywilnych takie same działania jak funkcjonariusze tych służb. 

Kiedy Żandarmeria Wojskowa może zatrzymać pojazd cywilny? Czy może nałożyć mandat na kierowcę?

W stosunku do osób kierujących pojazdami cywilnymi uprawnienia Policji lub Straży Granicznej przysługują żołnierzom Żandarmerii Wojskowej tylko w przypadku czasowego udzielania pomocy tym służbom w razie zagrożenia bezpieczeństwa publicznego lub porządku publicznego.

Reklama
Reklama

„Jeśli żołnierze Żandarmerii Wojskowej nie korzystają z czasowych uprawnień Policji czy Straży Granicznej do wszystkich osób, nie zatrzymują pojazdów cywilnych i nie są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego” - wyjaśnia ppłk Paweł Durka.

Żandarmeria Wojskowa zyska nowe uprawnienia. Jest projekt ustawy

Proponowana nowelizacja ustawy o Żandarmerii Wojskowej ma związek ze zmieniającymi się w ostatnim czasie zagrożeniami dla bezpieczeństwa państwa. Zakłada m.in.

  • rozszerzenie katalogu osób, wobec których Żandarmeria Wojskowa będzie mogła wykonywać swoje uprawnienia, w tym żołnierzy terytorialnej służby wojskowej oraz inne osoby, m.in. zakłócające czynności służbowe, noszące mundur oraz odznaki i oznaki wojskowe,
  • nowe kompetencje, m.in. do kontrolowania uprawnień wszystkich osób do noszenia munduru, odznak i oznak wojskowych, a także ochrony fizycznej placówek zagranicznych Polski i personelu dyplomatyczno-konsularnego
  • wzmocnienie i uszczegółowienie procedur ochrony osób i obiektów, m.in. w zakresie ochrony najważniejszych osób publicznych i przedstawicieli instytucji międzynarodowych
  • uregulowania w zakresie ruchu drogowego - żołnierze Żandarmerii Wojskowej będą mieli uprawnienia do kontroli ruchu i zabezpieczania przejazdów kolumn wojskowych, w tym w sytuacjach ratunkowych

Planowane jest przyjęcie projektu ustawy przez rząd w I kwartale 2026 roku.

Z tego artykułu się dowiesz:

  • Jakie uprawnienia posiada Żandarmeria Wojskowa względem osób cywilnych?
  • Kiedy żołnierze Żandarmerii Wojskowej mogą wystawić mandat cywilom?
  • Kiedy zakres uprawnień Żandarmerii Wojskowej jest rozszerzony?
  • Jakie są uprawnienia Żandarmerii Wojskowej wobec kierowców pojazdów cywilnych?
  • Na czym polega planowana nowelizacja ustawy o Żandarmerii Wojskowej?
Pozostało jeszcze 93% artykułu

Żandarmeria Wojskowa jest służbą, która wchodzi w skład Sił Zbrojnych RP i pełni w nich zadania przewidziane dla policji. Realizuje je głównie wobec żołnierzy, ale ma również szereg uprawnień wobec osób cywilnych.

Uprawniania Żandarmerii Wojskowej wobec osób cywilnych. Co mówią przepisy?

Pozostało jeszcze 93% artykułu
/
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Reklama
Podatki
Kiedy spadkową nieruchomość można od razu sprzedać bez PIT? Ważny wyrok
Prawo w Polsce
Jak zabezpieczyć majątek na wypadek rozpadu konkubinatu? Prawniczka podpowiada
Prawo w Polsce
Kiedy można zmienić kategorię wojskową? Oto jak wygląda procedura
Prawo w Polsce
W tych miejscach lepiej nie zbierać grzybów. Kary za złamanie przepisów są wysokie
Konsumenci
Przełomowe orzeczenie SN w sprawie frankowiczów. Wyrok TSUE nie zmieni rozliczeń z bankami
Reklama
Reklama