Lokal komunalny po rozwodzie

Po rozstaniu się małżonków nieunikniona jest decyzja, komu przypadnie mieszkanie. W wypadku najmu lokalu komunalnego nie jest to takie proste.

Zasady ogólne

Ogólna zasada jest taka: jeżeli doszło do zawarcia umowy najmu w trakcie trwania związku małżeńskiego, to najemcami są zarówno mąż, jak i żona. Nie ma przy tym znaczenia, które z nich zawarło tę umowę, tzn. czy tylko jedno z małżonków, czy też oboje. Prawo najmu jest więc ich wspólnym dorobkiem.

Inaczej sytuacja wygląda wówczas, gdy dojdzie do podpisania tej umowy jeszcze przed ślubem. Wtedy najemcą jest wyłącznie ta osoba, która ją podpisywała.

Sprawa jest prosta, jeżeli między eksmałżonkami jest zgoda i jedno z nich się wyprowadza. Gorzej – gdy porozumienia między nimi nie ma.

Tylko o korzystaniu

– Sąd w wyroku rozwodowym nigdy nie podejmuje decyzji, komu przypadnie mieszkanie. Co najwyżej rozstrzyga, na wniosek stron, o sposobie korzystania z tego lokalu, gdyby byli małżonkowie mieszkali wciąż pod jednym dachem – wyjaśnia adwokat Krystyna Pociej-Gościmska.

Zwraca uwagę, że wyjątkowo też sąd ma prawo, na wniosek jednego małżonka, nakazać eksmisję drugiego, ale tylko wówczas, gdy ten swym rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie, tj. stale nadużywa alkoholu, wywołuje awantury, dopuszcza się przemocy, stwarza zagrożenie dla życia, zdrowia lub spokoju drugiego małżonka i dzieci. Wtedy komornik przeprowadzi eksmisję do noclegowni lub schroniska wskazanego przez gminę.

Z wyroku rozwodowego wynika co najwyżej  sposób korzystania z lokalu

– Po rozwodzie sąd w osobnej sprawie orzeka o podziale majątku – tłumaczy mec. Pociej-Gościmska. – Gdy w grę wchodzi lokal komunalny, kwestię tę byli małżonkowie mogą uregulować w trybie administracyjnym. Właścicielem mieszkania komunalnego bowiem jest gmina, dlatego to ona, a nie sąd, powinna decydować, komu przypadnie prawo najmu lokalu.

Gmina decyduje

– Zdarza się rzadko, że sąd jednak orzeka, komu przypadnie lokal – mówi Barbara Majewska, zastępca dyrektora Wydziału Gospodarki Komunalnej w Urzędzie Miasta w Gdańsku. – Wtedy nie mamy wyjścia i musimy wyrok wykonać, choć jest to sprzeczne z ustawą o ochronie praw lokatorów. Mówi ona wyraźnie, w jakich sytuacjach gmina ma prawo rozwiązać umowę najmu, a nie wymienia wśród tych warunków tego typu orzeczenia. Zdarza się też, choć nie powinno tak być, że sąd nakazuje małżonkowi, któremu przypadło to prawo, spłacić drugiego – dodaje.

Dwa najmy to prawdziwa rzadkość

– Jeżeli tego typu wyroku (na ogół tak się dzieje) nie było, a przychodzi do nas eksmałżeństwo, które zawarło umowę najmu, kiedy byli jeszcze mężem i żoną, to nie bywa tak, że rozwiązujemy umowę z jednym z nich, a podpisujemy z drugim – tłumaczy Barbara Majewska. – Wydajemy im tylko zaświadczenie potwierdzające uprawnienia do najmu lokali, tzn. że oboje są współnajemcami. Osoby te więc dalej mieszkają pod jednym dachem.

Podkreśla, że gminy cierpią na deficyt mieszkań i dlatego tak postępują. Nie mogą bowiem pozwolić sobie na dostarczanie dwóch lokali.