O tym mówią najnowsze zalecenia Zespołu do spraw usamodzielnienia wychowanków pieczy zastępczej, młodzieżowych ośrodków wychowawczych, schronisk dla nieletnich, zakładów poprawczych, który kilka miesięcy temu powołał Rzecznik Praw Dziecka.
W ocenie Rzecznika Praw Dziecka w najtrudniejszej sytuacji znajdują się młodzi ludzie opuszczający różnego rodzaju instytucjonalne formy opieki i wychowania. Stąd pomysł, aby Zespół złożony z przedstawicieli: Ministerstwa Rodziny Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwa Sprawiedliwości, świata nauki, praktyków oraz ekspertów Biura Rzecznika Praw Dziecka, określił obszary wymagające podjęcia działań naprawczych.
- Konieczna jest korekta obowiązujących przepisów, szczególnie tych zawartych w ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, ustalenie standardów wykonywania zadań w tym zakresie przez powiaty, a także ustalenie standardów pracy placówek w ww. zakresie, jako podmiotów realizujących bezpośrednio z dziećmi zadania procesu usamodzielniania wychowanków - wylicza Marek Michalak.
Wytyczne Rzecznika, aczkolwiek adresowane przede wszystkim do instytucji wspierających dzieci, mogą także znaleźć zastosowanie przy ustalaniu zasad usamodzielniania dzieci wychowujących się w rodzinnej pieczy zastępczej.
- Podstawową misją i główną rolą placówek powinno być przygotowanie dzieci do samodzielnego, kreatywnego i odpowiedzialnego życia w środowisku pozainstytucjonalnym (rodzinnym, zawodowym, społecznym). Temu celowi powinna być podporządkowana infrastruktura placówki, jej system organizacyjny oraz stosowane metody pracy. Tymczasem analiza prowadzonych przez Rzecznika Praw Dziecka spraw wskazuje, że nie wszystkie placówki właściwie rozumieją dobro umieszczonych tam dzieci. Błędnie rozumiana istota pracy wychowawczej polega na adaptowaniu ich i przystosowywaniu do życia w placówce, gdzie za „wychowawczy" sukces uznaje się poprawne i zgodne z regulaminem funkcjonowanie małoletnich na terenie tej instytucji. Ten podstawowy błąd rozumowania skutkuje następstwami uniemożliwiającymi poprawną realizację zadań, do których te miejsca zostały powołane – przekonuje RPD.
W kwestii dokonania korekty obowiązujących przepisów, Rzecznik Praw Dziecka wystąpił do Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. W pozostałych dwóch obszarach Rzecznik dostrzega potrzebę podjęcia współpracy ze Starostami, jako organami kompetentnymi do wprowadzenia zmian w tym zakresie, dlatego skierował do nich osobne pismo.
Zalecenia stanowią kontynuację działań Rzecznika podejmowanych w celu ochrony praw dzieci pozbawionych właściwej opieki i wsparcia ze strony najbliższych, przedstawionych w 2015 r. Starostom w postaci Zaleceń dotyczących pobytu dzieci w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, podpisanych także przez Ministra właściwego ds. zabezpieczenia społecznego.
Komentarz Rzecznika Praw Dziecka Marka Michalaka
Działania związane z procesem usamodzielniania dzieci wychowujących się w różnych typach placówek powinny być ukierunkowane na wszechstronne diagnozowanie ich „mocnych stron", a więc potencjałów rozwojowych. Dopiero na tej bazie istnieje możliwość uzyskania praktycznego sukcesu wychowawczego. Tak rozumianemu podłożu dalszej pracy wychowawczej powinny być podporządkowane wszelkie działania pedagogiczne i opiekuńcze. Wymaga to z jednej strony daleko idącego otworzenia się placówek na środowisko pozainstytucjonalne, z drugiej zaś zmiany formuły pracy metodycznej, której istotą powinno być dążenie do wspierania rozwoju poznawczego i społecznego wychowanków poprzez wdrażanie ich w pozainstytucjonalne kontakty społeczne dostarczające pozytywnych „sytuacji uczących" w środowisku otwartym.
ZALECENIA RPD DLA POWIATÓW
ZALECENIA DLA PLACÓWEK
