Zbyt długo wdrażamy wspólnotowe prawo karne

Tam gdzie decyzji nie wdrożono, sądy mogą jedynie interpretować polskie prawo w świetle decyzji ramowych.

Zwalczanie seksualnego wykorzystywania dzieci, wzajemne uznawanie kar o charakterze pieniężnym, zwalczanie korupcji w sektorze prywatnym i problem ataków na systemy informatyczne to sprawy, które znalazły się w unijnych decyzjach ramowych. Do dziś nie zostały jednak uwzględnione w polskim prawie. Opóźnienia są nawet dwuletnie.

Nowelizacja mająca na celu dostosowanie prawa krajowego do prawa UE to jedno z ważniejszych zadań dla nowego ministra sprawiedliwości. Lista koniecznych zmian ma kilkanaście pozycji. Najpilniejsze są zmiany w prawie i procedurze karnej. Na swoją kolej czekają też poprawki prawa cywilnego i gospodarczego.

Skąd wzięły się opóźnienia? Andrzej Duda, były wiceminister odpowiadający w Ministerstwie Sprawiedliwości za te sprawy, tłumaczy nam, że prace nad zmianami toczyły się od dawna, ale nie zostały zakończone. Pojawił się bowiem poważny problem. Chodzi o ochronę naszych obywateli i sprawę podwójnej karalności. Większość niewdrożonych przepisów budzi pod tym względem wątpliwości.

– W Ministerstwie Sprawiedliwości przyjęliśmy zasadę, że polskie sądy zawsze badają kwestię podwójnej karalności. Trzeba sprawdzić, czy przestępstwo, którego dopuścił się nasz obywatel za granicą, jest także przestępstwem w kraju. Chodzi o to, aby nasze sądy nie decydowały o wykonaniu kary orzeczonej za granicą za czyn, który w Polsce nie jest przestępstwem – tłumaczy.

Inaczej jest ze sprawą przepisów dotyczących seksualnego wykorzystywania dzieci.

– W październiku Polska podpisała konwencję Rady Europy o ochronie dzieci przed seksualnym wykorzystywaniem. Nie możemy więc mówić, że w tych sprawach odbiegamy od standardów unijnych – dodaje Duda.

Dr Maciej Szpunar z Uniwersytetu Śląskiego mówi „Rz”, że decyzja ramowa niewdrożona do polskiego prawa nie wywołuje skutku bezpośredniego. Tak stanowi traktat Unii Europejskiej. W takiej sytuacji polskie sądy będą mogły co najwyżej interpretować nasze krajowe prawo w świetle decyzji ramowych.

– Sprawa konsekwencji dla naszego kraju jest dosyć niejasna. Gdybyśmy nie wdrożyli unijnych dyrektyw, to Komisja Europejska mogłaby nas pozwać do Trybunału Sprawiedliwości w Luksemburgu. Taka konsekwencja nie grozi nam jednak za nieimplementowanie decyzji ramowych – tłumaczy Szpunar.

Prace nad dostosowaniem prawa polskiego do unijnego rozpoczęły się na początku lat 90. Zostały przyspieszone po 1 lutego 1994 roku, tj. po wejściu w życie układu europejskiego ustanawiającego stowarzyszenie między Polską a Wspólnotami Europejskimi. W 1995 roku rząd polski podjął uchwałę w sprawie realizacji zobowiązań wynikających z układu, a dotyczących dostosowania prawa polskiego do standardów prawnych Unii. Poszczególne resorty zostały zobowiązane do opracowania harmonogramów prac nad harmonizacją przepisów.

Dostosowanie nie ominie także prawa cywilnego i gospodarczego. Poprawić należy kodeks spółek handlowych w sprawach dotyczących tworzenia spółek akcyjnych i utrzymywania oraz zmian wysokości ich kapitału. Będą też zmiany w ustawie o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw.