Skazany z elektroniczną obrożą nie może jeździć, ale zakaz mu nie biegnie

Zgodnie z art. 43 § 2a kodeksu karnego okres, na który orzeczono zakazy (takie jak np. zakaz prowadzenia pojazdu), nie biegnie w czasie odbywania kary pozbawienia wolności, chociażby orzeczonej za inne przestępstwo. Ustawodawca słusznie wprowadził taką zasadę, by zapobiec sytuacjom, w których orzeczenie zakazu nie wiąże się z żadną dolegliwością. W przeciwnym wypadku, gdyby np. sąd orzekł trzyletni zakaz prowadzenia pojazdu, a skazany musiałby odbyć np. karę pięciu lat pozbawienia wolności, to nawet zakładając, że zostanie warunkowo przedterminowo zwolniony, cały okres wykonywania środka karnego upłynąłby mu w okresie, w którym i tak przebywałby za kratami. Taka sama zasada – na mocy art. 43 § 2b – dotyczy biegu okresu, na który skazany został pozbawiony praw publicznych.

Dlatego dzięki regulacji z art. 43 § 2a k.k., bieg terminu środka karnego biegnie tylko w czasie, gdy skazany nie odbywa kary pozbawienia wolności. A co z sytuacjami, w których skazany odbywa karę (lub jej część) w systemie dozoru elektronicznego? Jak zauważa prof. Jerzy Lachowski z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu (i członek Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego), nie jest jasne, czy wykonywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego spełnia przesłankę „odbywania kary pozbawienia wolności” w rozumieniu przepisu art. 43 § 2a i 2b k.k.

Czytaj więcej

Prawo drogowe

Ministerstwo Sprawiedliwości chce zmienić przepisy premiujące piratów drogowych

Kierowca odpokutuje wszystkie orzeczone zakazy prowadzenia auta. Dziś przy kilku zakazach biegną...

Termin nie biegnie, bo dozór elektroniczny jest karą pozbawienia wolności

Z jednej strony system dozoru elektronicznego (SDE) jest to jeden z systemów wykonywania kary pozbawienia wolności, co oznacza, że skazany taką karę odbywa, a to musiałoby prowadzić do wniosku, że okresy, na które orzeczono zakazy, nie biegną. Z drugiej strony skazany odbywający karę pozbawienia wolności w SDE może w określonych przedziałach czasowych przebywać poza zasięgiem nadajnika, a tym samym nie jest całkowicie pozbawiony możliwości realizowania praw, które mu odebrano na podstawie orzeczenia o środku karnym, tak jak byłby tej możliwości pozbawiony, będąc w zakładzie karnym. To mogłoby uzasadniać bieg takich okresów – zauważa prof. Lachowski.

– Oczywiście ratio legis przepisu art. 43 § 2a i 2b k.k. było takie, aby wstrzymywać bieg takich okresów podczas pobytu skazanego w zakładzie karnym, w którym i tak co do zasady nie może on wykonywać praw, których został pozbawiony na podstawie orzeczenia o środku karnym w określonym czasie. Gdyby odwoływać się tylko do tego ratio legis, to trzeba by przyjąć, że w przypadku odbywania kary pozbawienia wolności w SDE okresy te biegną. Byłaby to jednak wykładnia sprzeczna z literalnym brzmieniem przepisu art. 43 § 2a i 2b k.k., który wyraźnie mówi o odbywaniu kary pozbawienia wolności, a wykonywanie jej w systemie SDE też jest jej odbywaniem – tłumaczy ekspert.

Na elektronicznym dozorze, bez prawa jazdy jak bez ręki

Sytuacja skazanego odbywającego karę pozbawienia wolności w zakładzie karnym i tego, który odbywa ją de facto we własnym domu, jest diametralnie różna. Ten pierwszy, poza przepustkami, nie ma możliwości przebywania poza murami. Ten drugi może – za zgodą sądu – w określonych godzinach przebywać poza miejscem zamieszkania, dzięki czemu może np. pracować, uczyć się, robić zakupy czy uczestniczyć w praktykach wykonywania kultu religijnego. W zależności od potrzeb sąd może wyrazić zgodę na przebywanie skazanego poza domem aż do 12 godzin na dobę. W dozorze elektronicznym skazany mimo zakazu prowadzenia pojazdu mógłby teoretycznie wsiąść za kierownicę.

Poza tym warto zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 43la § pkt 1 sąd penitencjarny może wyrazić zgodę na odbywanie kary w SDE wobec skazanego na karę do 1,5 roku pozbawienia wolności, a w przypadku skazanych na karę do trzech lat mogą oni skorzystać z tego dobrodziejstwa przez ostatnie sześć miesięcy odbywania kary. Kara odbywana w SDE stanowi więc niejako łagodny powrót do społeczeństwa, w którym skazany jest co prawda nadal kontrolowany, ale już może np. podjąć pracę czy naukę.

A praca, obok rodziny, jest najważniejszym czynnikiem przeciwdziałającym powrotności do przestępstwa. Kłopot w tym, że o ile w dużych miastach z rozbudowaną komunikacją zbiorową brak możliwości poruszania się samochodem nie stanowi większej przeszkody, to poza nimi brak prawa jazdy może uniemożliwić dotarcie do pracy.

- Rolą kar i środków karnych jest ukaranie i odstraszanie, ale nie demolowanie człowiekowi życia, bo to nie jest w interesie nikogo. To przemawia za tym, by okres zakazu biegł w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności w SDE. Z drugiej strony, próbując się doszukiwać racjonalności w obecnym rozwiązaniu, można by ewentualnie zadać pytania, czy nie mielibyśmy do czynienia z nierównym traktowaniem osób skazanych na karę pozbawienia wolności – zastanawia się Agnieszka Gutkowska z Uniwersytetu Warszawskiego, która podkreśla, że to chyba jedyny argument przemawiający za obecnym rozwiązaniem.

Czytaj więcej

Prawo karne

E-kajdanki lepsze i tańsze niż pobyt za kratami. Mają być częściej stosowane

Niebawem rząd przyjmie przepisy umożliwiające skazanym wcześniejsze ubieganie się o zamianę więzi...

Sprawę zakazu prowadzenia auta w przypadku skazanych z dozorem elektronicznym można przesądzić w ustawie albo niech decyduje sąd

Inna sprawa, że jej zdaniem w obecnym stanie prawnym chyba jednak nie ma co się doszukiwać się działania racjonalnego ustawodawcy. – Rozwiązaniem byłoby oddanie tej kwestii do decyzji sądu, który mógłby zdecydować, czy uruchomienie biegu okresu zakazu jest zasadne. Jeśli komuś prawo jazdy jest potrzebne, aby mógł dojeżdżać do pracy, to nie widzę powodu, aby zakaz prowadzenia auta nie mógł biec w trakcie wykonywania kary w dozorze elektronicznym – postuluje Gutkowska.