Kiedy ponownie przesłuchać molestowane dziecko

Czy należy ponownie przesłuchać małoletniego pokrzywdzonego molestowaniem seksualnym lub inną przemocą, jeśli podczas pierwszego przesłuchania oskarżony nie miał obrońcy – to rozważą w środę sędziowie.

Publikacja: 17.01.2024 08:39

Co roku w całym kraju prowadzonych jest ok. 5000 przesłuchań dzieci do 15. roku życia w sprawach dot

Co roku w całym kraju prowadzonych jest ok. 5000 przesłuchań dzieci do 15. roku życia w sprawach dotyczących przemocy i wykorzystywania seksualnego.

Foto: Fotorzepa, Jerzy Dudek

Na to pytanie prawne ma odpowiedzieć jeszcze w styczniu siedmioosobowy skład Izby Karnej Sądu Najwyższego. Zadał je prezes tej Izby Zbigniew Kapiński w związku z istotnymi rozbieżnościami w wyrokach SN.

Wątpliwości dotyczą stosowania art. 185a kodeksu postępowania karnego, który reguluje kwestię ponownego przesłuchania małoletniego w wieku mniej niż 15 lat, pokrzywdzonego przestępstwem przemocy, przemocy seksualnej lub groźby bezprawnej. Zgodnie z nim dziecko takie przesłuchuje się w charakterze świadka tylko wtedy, gdy jego zeznania mogą być istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, i tylko raz, chyba że wyjdą na jaw okoliczności, których wyjaśnienie wymaga ponownego przesłuchania, lub też w razie uwzględnienia wniosku dowodowego oskarżonego, który nie miał obrońcy w czasie pierwszego przesłuchania. Uzasadniając pytanie prawne, podkreślono, że zasadą jest jednokrotne przesłuchanie małoletniej ofiary, co ma ograniczyć wtórną wiktymizację, a ponowne jest możliwe tylko w dwóch wypadkach: gdy wyjdą na jaw istotne okoliczności lub gdy żąda tego oskarżony, który podczas pierwszego przesłuchania nie miał obrońcy.

Drugi warunek w sierpniu 2023 r. został zmieniony nowelizacją i stanowi, że kolejne przesłuchanie przeprowadza się „w razie uwzględnienia wniosku dowodowego oskarżonego”.

Czytaj więcej

Zeznania małoletniego: Dwa przesłuchania to dodatkowa trauma

Dwa rozbieżne stanowiska Sądu Najwyższego

Mimo zmiany przepisów pytający sędzia uznał, że należy rozstrzygnąć wątpliwości dotyczące skutków takiego żądania. W tej kwestii bowiem Sąd Najwyższy przyjmował dwa rozbieżne stanowiska.

Zgodnie z pierwszym złożenie żądania o ponowne przesłuchanie małoletniego świadka obliguje do przeprowadzenia tej czynności, nie uzależniając decyzji od uzyskania opinii biegłego psychologa o wpływie na psychikę pokrzywdzonego dziecka.

Stanowisko to SN przyjął w m.in. w wyroku z kwietnia 2022 r., gdzie wskazał, że żądanie oskarżonego, który nie posiadał obrońcy podczas pierwszego przesłuchania, nie jest zwykłym wnioskiem dowodowym. Jest ono wyrazem realizacji zapewnionego oskarżonemu w sposób szczególny przez ustawodawcę prawa do obrony w postaci zadawania pytań świadkowi, którego to prawa oskarżony został pozbawiony i w inny sposób nie mógłby go zrealizować – podkreślił SN. W tym samym wyroku uznano, że w takich wypadkach prawo oskarżonego do żądania ponownego przesłuchania ma charakter bezwzględny, a prawo do obrony nie może być traktowane jako wartość znacząca mniej niż dobro pokrzywdzonego dziecka.

W drugim stanowisku SN uznał, że żądanie oskarżonego, który nie posiadał obrońcy podczas pierwszego przesłuchania, nie obliguje sądu do automatycznego uwzględnienia. Jest ono bowiem zwykłym wnioskiem dowodowym ocenianym przez pryzmat art. 170 k.p.k. A jak wynika z tego przepisu, niemożność przeprowadzenia żądanego dowodu może wynikać z ustalenia o negatywnym jego wpływie na psychikę dziecka.

Wątpliwości w tej sprawie Sąd Najwyższy ma rozwiać podczas rozprawy zaplanowanej na 17 stycznia.

Sygnatura akt: I KZP 6/23

Czytaj więcej

Sprawa dziecka to potężny oręż w rozwodzie

Na to pytanie prawne ma odpowiedzieć jeszcze w styczniu siedmioosobowy skład Izby Karnej Sądu Najwyższego. Zadał je prezes tej Izby Zbigniew Kapiński w związku z istotnymi rozbieżnościami w wyrokach SN.

Wątpliwości dotyczą stosowania art. 185a kodeksu postępowania karnego, który reguluje kwestię ponownego przesłuchania małoletniego w wieku mniej niż 15 lat, pokrzywdzonego przestępstwem przemocy, przemocy seksualnej lub groźby bezprawnej. Zgodnie z nim dziecko takie przesłuchuje się w charakterze świadka tylko wtedy, gdy jego zeznania mogą być istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, i tylko raz, chyba że wyjdą na jaw okoliczności, których wyjaśnienie wymaga ponownego przesłuchania, lub też w razie uwzględnienia wniosku dowodowego oskarżonego, który nie miał obrońcy w czasie pierwszego przesłuchania. Uzasadniając pytanie prawne, podkreślono, że zasadą jest jednokrotne przesłuchanie małoletniej ofiary, co ma ograniczyć wtórną wiktymizację, a ponowne jest możliwe tylko w dwóch wypadkach: gdy wyjdą na jaw istotne okoliczności lub gdy żąda tego oskarżony, który podczas pierwszego przesłuchania nie miał obrońcy.

2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konsumenci
Paliwo będzie droższe o 50 groszy na litrze, rachunki za gaz o jedną czwartą
Praca, Emerytury i renty
Krem z filtrem, walizka i autoresponder – co o urlopie powinien wiedzieć pracownik
Podatki
Wykup samochodu z leasingu – skutki w PIT i VAT
Nieruchomości
Jak kwestionować niezgodne z prawem plany inwestycyjne sąsiada? Odpowiadamy
Materiał Promocyjny
Mity i fakty – Samochody elektryczne nie są ekologiczne
Nieruchomości
Wywłaszczenia pod inwestycje infrastrukturalne. Jakie mamy prawa?