Jak zwalczyć plagę zbyt długich aresztów. Zadanie dla nowego rządu

Wśród zadań dla nowego rządu i parlamentu znajduje się też rozwiązanie systemowego problemu z nadużywaniem instytucji tymczasowego aresztowania w Polsce.

Publikacja: 09.11.2023 07:20

Jak zwalczyć plagę zbyt długich aresztów. Zadanie dla nowego rządu

Foto: Adobe Stock

Trybunał w Strasburgu regularnie stwierdza naruszenie przez nasz kraj art. 5 § 3 europejskiej konwencji praw człowieka, który nakazuje rozstrzygnięcie sprawy w rozsądnym terminie lub zwolnienie oskarżonego na czas postępowania. Polska płaci za to kolejne kary. Ostatnio ETPC zasądził zadośćuczynienie dla Katarzyny P., współtwórczyni Amber Gold, która za kratami spędziła sześć lat przed wyrokiem w pierwszej instancji (o czym pisaliśmy w „Rz”). Średni czas spędzany w areszcie wydłuża się z roku na rok.

– Mamy problem systemowy, jeżeli chodzi o niemal automatyczne, nadmierne i długotrwałe stosowanie tymczasowego aresztowania w Polsce – mówi Anna Kabulska z Biura Rzecznika Praw Obywatelskich w odpowiedzi na nasze pytanie.

Biuro RPO wskazało też na liczne wystąpienia rzecznika w sprawie zmiany przepisów o tymczasowym aresztowaniu, kierowanych w ostatnich ośmiu latach głównie do Ministerstwa Sprawiedliwości.

Czytaj więcej

Polska wciąż nadużywa tymczasowych aresztowań

Wśród postulatów zmian podnoszonych przez RPO znalazło się przyjęcie przepisów pozwalających na skuteczniejsze dochodzenie odszkodowań przez osoby niesłusznie umieszczone w areszcie oraz zabraniających formułowania postępowań aresztowych wobec kilku oskarżonych, bez indywidualnej oceny groźby matactwa w każdej sprawie (co nagminnie zdarza się w oskarżeniach o udział w zorganizowanej grupie przestępczej). Rzecznik proponował też podniesienie limitu kary grożącej za przestępstwo, przy której stosowanie tymczasowego aresztowania jest niedozwolone – z roku do dwóch lat.

Z kolei Trybunał Konstytucyjny, rozstrzygając w lipcu 2019 r. sprawę (także ze skargi RPO), wprawdzie nie stwierdził niekonstytucyjności zaskarżonych przepisów, ale wydał postanowienie sygnalizacyjne, wskazując Sejmowi uchybienia w stosowaniu aresztów tymczasowych tylko ze względu na surowość kary grożącej oskarżonemu i brak jednoznacznych przesłanek przedłużania tego środka zapobiegawczego (chodziło o art. 258 § 2 i art. 263 § 7 k.p.k.). Ani Sejm, ani MS nie podjęły żadnych działań legislacyjnych w celu usunięcia tych uchybień mimo kolejnych wystąpień RPO – ostatnie w grudniu 2022 r. W odpowiedzi resort wskazał, że „nie ma realnej potrzeby modyfikacji przepisów”.

Trybunał w Strasburgu regularnie stwierdza naruszenie przez nasz kraj art. 5 § 3 europejskiej konwencji praw człowieka, który nakazuje rozstrzygnięcie sprawy w rozsądnym terminie lub zwolnienie oskarżonego na czas postępowania. Polska płaci za to kolejne kary. Ostatnio ETPC zasądził zadośćuczynienie dla Katarzyny P., współtwórczyni Amber Gold, która za kratami spędziła sześć lat przed wyrokiem w pierwszej instancji (o czym pisaliśmy w „Rz”). Średni czas spędzany w areszcie wydłuża się z roku na rok.

2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Droga konieczna dla wygody sąsiada? Ważny wyrok SN ws. służebności
Sądy i trybunały
Emilia Szmydt: Czuję się trochę sparaliżowana i przerażona
Zawody prawnicze
Szef palestry pisze do Bodnara o poważnym problemie dla adwokatów i obywateli
Sądy i trybunały
Jest opinia Komisji Weneckiej ws. jednego z kluczowych projektów resortu Bodnara
Materiał Promocyjny
Dlaczego warto mieć AI w telewizorze
Sądy i trybunały
Sędzia Michał Laskowski: Tomasz Szmydt minął się z powołaniem