Prawo karne: kiedy sprawca ma okazję skorzystać z czynnego żalu?

Sprawca pozostanie bezkarny, gdy spełni określone warunki, nie odpowie tylko za czyny, z którymi wiązało się złożenie deklaracji podatkowej

Publikacja: 25.06.2012 09:15

Sąd Najwyższy odpowiadał właśnie na pytanie: czy skorzystanie z instytucji czynnego żalu jest możliwe po ujawnieniu czynu i wszczęciu wobec sprawcy postępowania karnego skarbowego.

Sprawa jest ważna, bo dotyczy setek tysięcy podatników, którzy świadomie lub nie zaniedbują obowiązki podatkowe. Pytający sąd okręgowy, który właśnie sprawą jednego z nich się zajmował, uważał, że artykuł kodeksu karnego skarbowego regulują cy tę kwestię jest rozbieżnie interpretowany, a orzecznictwo Sądu Najwyższego nie podejmowało próby głębszej analizy jego wykładni.

Tym razem SN sprawę przesądził jednoznacznie: jeżeli zachowanie sprawcy wypełniało znamiona również innych czynów, to odpada możliwość oceny tego zachowania pod kątem korekty deklaracji i czynnego żalu (sygnatura akt: I KZP 3/12).

Wszystko zaczęło się od sprawy Piotra M. oskarżonego w sierpniu 2011 r. o oszustwo podatkowe. Dwa miesiące później sąd jednak umorzył jego sprawę. Powołał się przy tym między innymi na art. 16a i 17 kodeksu karnego skarbowego. Pierwszy stanowi, że nie podlega karze za przestępstwo (wykroczenie) skarbowe ten, kto złożył prawnie skuteczną korektę deklaracji podatkowej wraz z uzasadnieniem przyczyny korekty i w dodatku w całości uiści zaległą należność. Drugi reguluje warunki dobrowolnego poddania się karze.

Postanowienie o umorzeniu zaskarżył prokurator.

Zarzucił sądowi obrazę prawa materialnego poprzez wadliwe przyjęcie, że wystarczającym powodem zastosowania artykułu o czynnym żalu jest uiszczenie zaległych należności.

– Przyznanie się, gdy fakt już wyszedł na jaw, powinno wykluczać czynny żal – uważa Marcin Jałocha z Uniwersytetu Łódzkiego.

Prokurator występujący w sprawie przekonywał także, że w uzasadnieniu przyczyny korekty nie wystarczy powołanie się na ustalenia poczynione w toku kontroli skarbowej.

– Prawidłowa interpretacja tej przesłanki oznacza, iż składając korektę deklaracji podatkowej, należy podać w jej uzasadnieniu okoliczności korygowania deklaracji, wyjaśnić powody podania pierwotnie fałszywych danych w deklaracjach oraz przesłanki ich weryfikacji. Prokurator przywołał komentarze ekspertów. Ci twierdzą, że ujawnienie czynu przez organ ścigania i rozpoczęcie postępowania karnego skarbowego uniemożliwiają odwołanie się przez sprawcę do instytucji czynnego żalu.

Argument? Możliwość skorzystania z niej dezaktualizuje  wszczęcie postępowania podatkowego.

Ten pogląd spotkał się z akceptacją SN w jedynym wydanym na gruncie art. 16a k.k.s. orzeczeniu (postanowienie Sądu Najwyższego z 17 maja 2007 r.). W jego uzasadnieniu SN nie dokonywał jednak pogłębionej, szczegółowej wykładni art. 16a k.k.s.

Prokurator wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do merytorycznego rozpoznania.

Sprawa trafiła do sądu okręgowego. Ten, mając wątpliwości, postanowił poprosić o pomoc SN.


Sąd Najwyższy odpowiadał właśnie na pytanie: czy skorzystanie z instytucji czynnego żalu jest możliwe po ujawnieniu czynu i wszczęciu wobec sprawcy postępowania karnego skarbowego.

Sprawa jest ważna, bo dotyczy setek tysięcy podatników, którzy świadomie lub nie zaniedbują obowiązki podatkowe. Pytający sąd okręgowy, który właśnie sprawą jednego z nich się zajmował, uważał, że artykuł kodeksu karnego skarbowego regulują cy tę kwestię jest rozbieżnie interpretowany, a orzecznictwo Sądu Najwyższego nie podejmowało próby głębszej analizy jego wykładni.

Konsumenci
Pozew grupowy oszukanych na pompy ciepła. Sąd wydał zabezpieczenie
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Sądy i trybunały
Dr Tomasz Zalasiński: W Trybunale Konstytucyjnym gorzej już nie będzie
Konsumenci
TSUE wydał ważny wyrok dla frankowiczów. To pokłosie sprawy Getin Banku
Nieruchomości
Właściciele starych budynków mogą mieć problem. Wygasają ważne przepisy
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Prawo rodzinne
Przy rozwodzie z żoną trzeba się też rozstać z częścią krów