Ściganie przestępstw seksualnych będzie się odbywało z urzędu

Uchwalając w piątek dwie nowele kodyfikacji karnych, Sejm poprawił procedurę i kodeks karny.  Dzięki senackiemu projektowi nowelizacji poprawiono niekonstytucyjny już dziś przepis 180 kodeksu postępowania karnego. Wprowadzone zostały regulacje zapewniające ochronę tajemnicy statystycznej. Osoby zobowiązane do zachowania w tajemnicy informacji niejawnych o klauzuli „zastrzeżone" lub „poufne" lub tajemnicy związanej z wykonywaniem zawodu lub funkcji  będą mogły odmówić zeznań dotyczących okoliczności, na które rozciąga się ten obowiązek. Jest zastrzeżenie, że sąd lub prokurator dla dobra wymiaru sprawiedliwości mogą zwolnić te osoby z obowiązku zachowania tajemnicy.

Posłowie zdecydowali też  (zmieniając  § 2 art. 180 k.p.k.), że osoby zobowiązane do zachowania tajemnicy mogą być przesłuchiwane co do faktów nią objętych tylko wówczas, gdy jest to niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości, a okoliczność nie może być ustalona na podstawie innego dowodu.

Sejm zmienił też przepisy dotyczące ścigania przestępstw seksualnych, np. sprawców gwałtu. Po zmianie  będzie się ono odbywać z urzędu, a nie jedynie na wniosek ofiary.  W postępowaniu przygotowawczym z kolei o kwestii przesłuchania lub zezwolenia na przesłuchanie ma decydować sąd na posiedzeniu bez udziału stron. Pokrzywdzony w sprawie o gwałt wszczętej z urzędu będzie mógł odmówić składania zeznań.

Ofiary gwałtu będą mogły odmówić zeznań, gdy postępowanie karne jest z urzędu

Posłowie poprawili także przepisy dotyczące trybu przesłuchiwania ofiar gwałtu. Jako zasadę przewidują one pojedyncze przesłuchanie osoby poszkodowanej tym przestępstwem. Ofiary gwałtu będą mogły odmówić zeznań w sprawach, w których postępowanie karne jest prowadzone z urzędu.

Przesłuchanie pokrzywdzonego w charakterze świadka przeprowadza sąd na posiedzeniu, w którym mają prawo wziąć udział prokurator, obrońca oraz pełnomocnik pokrzywdzonego. Na rozprawie głównej byłby odtwarzany zapis wideo oraz odczytywany protokół z tego przesłuchania.

Małoletni pokrzywdzony lub osoba przez niego wskazana mają prawo być obecni przy przesłuchaniu, jeżeli nie ogranicza to swobody wypowiedzi przesłuchiwanego.

Jeżeli podejrzany zawiadomiony o tej czynności nie posiada obrońcy z wyboru, sąd wyznaczy mu pomoc prawną z urzędu. Kiedy w sprawach o gwałt zawiadomienie o przestępstwie składa pokrzywdzony lub osoba trzecia, może ograniczyć  się ono do wskazania najważniejszych faktów i dowodów. Podczas przyjmowania zawiadomienia nie może być mowy o wielogodzinnych wyjaśnieniach ani o zadawaniu krępujących pytań. Jeżeli przesłuchanie jest prowadzone z udziałem biegłego psychologa, należy zapewnić, jeśli chce tego pokrzywdzony, aby był on osobą tej samej płci.

Przesłuchanie ofiar gwałtu ma być dla nich mniej stresujące niż dotychczas.

Małoletnie ofiary gwałtu powinny być przesłuchiwane w specjalnych przyjaznych pomieszczeniach. Jeśli w siedzibie sądu takiego nie ma, przesłuchanie może się odbyć poza sądem. Kiedy jednak takich przyjaznych pomieszczeń w okolicy nie ma, to przez 1,5 roku po wejściu w życie noweli będzie można nie spełniać tego warunku. Potem stanie się to już niemożliwe.

Podobnie rzecz ma się ze sprzętem do nagrywania zeznań. Sądy i prokuratury, które ich dzisiaj jeszcze nie mają, przez rok mogą nie respektować obowiązku  nagrywania. Potem będzie to już niemożliwe.