Rolnik musi doliczyć zwrócone składki do swojego przychodu i podatku

Wcześniej stało się tak, bo parlament uchwalił niekonstytucyjne przepisy. Teraz - bo na skutek zwrotu niesłusznie wpłaconych składek do ZUS wielu rolników przekroczyło dopuszczalny limit podatku pozwalający na ubezpieczenie w KRUS (limit podatku za 2006 r. to 2643 zł). Okaże się to już wkrótce, bo do 31 maja br. rolnicy muszą złożyć w KRUS zaświadczenie z urzędu skarbowego o wysokości podatku dochodowego za 2006 r. z działalności gospodarczej.

Problemu nie byłoby, gdyby pozwolono rolnikom doliczyć zwrócone składki do przychodu i podatku w zeznaniach za te lata, za które wcześniej je odliczali (poprzez korektę zeznań).

- Jestem rolnikiem i prowadzę działalność gospodarczą. Najpierw byłem ubezpieczony w KRUS, ale po zmianie ustawy zostałem przymusowo przeniesiony do ZUS, gdzie opłacałem składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne. Po zakwestionowaniu tej ustawy przez Trybunał Konstytucyjny wróciłem do KRUS. W 2006 r. ZUS zwrócił mi składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, które odliczyłem od podatku dochodowego. Abym mógł pozostać w 2007 r. w KRUS, wysokość mojego podatku za 2006 r. nie mogła przekroczyć 2643 zł. Czy kwota zwróconej przez ZUS składki zdrowotnej, którą musiałem doliczyć do podatku dochodowego, ma wpływ na ustalenie limitu pozwalającego na opłacanie składek do KRUS? - pyta Artur Obrępalski ze Starej Wsi.

Niestety, tak. Składka zdrowotna nie może obniżyć podatku dochodowego rolnikowi ubezpieczonemu w KRUS, bo taki rolnik w ogóle jej nie płaci. Z tego powodu zresztą nasz czytelnik dostał jej zwrot z ZUS, podobnie jak i składek na ubezpieczenia społeczne oraz na Fundusz Pracy.

Rolnik musi więc doliczyć ją do kwoty podatku w tej części, w jakiej wcześniej odliczył ją od podatku (bo jak wiadomo, odliczał tylko w wysokości 7,75 proc., a płacił do ZUS wyższą). Pozostaje więc kwestia, za który rok.

Niestety, rolnik musi doliczyć zwróconą składkę zdrowotną do podatku w zeznaniu podatkowym za ten rok, w którym dostał zwrot. Kwota może być całkiem niemała.

PRZYKŁAD

Z powodu zmiany przepisów w 2004 r. pan Jan został przymusowo przeniesiony z ubezpieczenia rolniczego w KRUS do ubezpieczenia w ZUS. Od 1 października 2004 r. do 30 kwietnia 2006 r. płacił więc do ZUS składki na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i na Fundusz Pracy. Zapłacone składki odliczał w następujący sposób:

- składki na ubezpieczenie społeczne - od dochodu do opodatkowania,

- składki na ubezpieczenie zdrowotne - od podatku dochodowego (w wysokości 7,75 proc. podstawy wymiaru składki),

- składki na Fundusz Pracy - od dochodu poprzez wliczenie ich do kosztów uzyskania przychodu. Po ogłoszeniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego pan Jan został przywrócony do ubezpieczenia społecznego rolników. W 2006 r. ZUS zwrócił mu na jego wniosek nadpłacone składki na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne i na Fundusz Pracy za cały okres od 1 października 2004 r. do 30 kwietnia 2006 r. Suma okazała się niemała, bo prawie 13 tys. 600 zł. Pan Jan musi teraz:

- odliczone wcześniej od dochodu, a teraz zwrócone składki na ubezpieczenia społeczne wykazać jako przychód z innych źródeł i podać w zeznaniu podatkowym za rok, w którym otrzymał zwrot tych składek, czyli za 2006 r.,

- odliczone wcześniej od dochodu, a teraz zwrócone składki na Fundusz Pracy zaliczyć do przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej i wykazać w zeznaniu podatkowym za rok, w którym otrzymał zwrot tych składek, czyli za 2006 r.,

- odliczone wcześniej od podatku, a teraz zwrócone składki na ubezpieczenie zdrowotne doliczyć do podatku w zeznaniu podatkowym za rok, w którym otrzymał zwrot tych składek, czyli za 2006 r. Pan Jan nie doliczy do podatku tylko tej części składek zdrowotnych, której nie odliczył od podatku (czyli nadwyżki ponad 7,75 proc. podstawy wymiaru składki).

Jeśli po doliczeniu tych kwot w zeznaniu podatkowym za 2006 r. okaże się, że kwota podatku u rolnika przekroczyła 2643 zł, to od 1 lipca br. rolnik będzie już musiał wpłacać składki do ZUS. W ten sposób straci przywilej, który wcześniej przyznał mu Trybunał Konstytucyjny.

Takiej sytuacji mogłoby nie być, gdyby rolnik mógł doliczyć zwrócone mu przez ZUS składki do przychodów i podatku w zeznaniach za te lata, za które wcześniej je odliczał (korygując po prostu ówczesne zeznania). Dzięki temu wzrosłaby mu wprawdzie kwota podatku za lata 2004, 2005 i 2006, ale być może nie na tyle, by stracić prawo do ubezpieczenia w KRUS.

Niestety, organy podatkowe interpretują to na niekorzyść rolników, powołując się na art. 45 ust. 3a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przykładem jest pismo Urzędu Skarbowego w Radzyniu Podlaskim z 7 lutego 2007 r. (patrz ramka).

(...) Z przedstawionego w piśmie stanu faktycznego wynika, że prowadzi pan działalność gospodarczą opodatkowaną na zasadach ogólnych. W okresie od 01.10.2004 r. do 30.04.2006 r. opłacał pan składki na własne ubezpieczenie społeczne w oparciu o przepisy ustawy z 13 października o systemie ubezpieczeń społecznych, składki na ubezpieczenie zdrowotne stosownie do przepisów ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz składki na Fundusz Pracy. (...)

Po ogłoszeniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 13.03.2006 r. decyzją wydaną przez KRUS został pan przywrócony do podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników. 2.10.2006 r., na pana wniosek, po uprzednim skorygowaniu deklaracji, ZUS dokonał zwrotu nadpłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne i Fundusz Pracy za okres 01.10.2004 r. - 30.04.2006 r. w kwocie 13 590,27 zł. W zaistniałej sytuacji zwrócił się pan z pytaniem, jak należy rozliczyć otrzymany zwrot nadpłaconych składek?

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że zapłacone składki na ubezpieczenie społeczne odliczał pan od dochodu, składki na ubezpieczenie zdrowotne na zasadach określonych w ustawie odliczano od podatku, natomiast składki na Fundusz Pracy nie były ujmowane w rozliczeniach podatkowych, z czego wynika, że płacone składki pomniejszały podstawę opodatkowania, sam podatek lub nie były uwzględniane w rozliczeniach podatkowych, w związku z czym ich zwrot powinien być traktowany w różny sposób, ponieważ wywołuje różne skutki podatkowe:

- zwrot składek na ubezpieczenie społeczne

(...) Skoro (...) odliczone uprzednio od dochodu składki na ubezpieczenia społeczne pomniejszyły podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, a w konsekwencji i samo zobowiązanie podatkowe, to należy uznać, że w przypadku ich zwrotu należy je wykazać jako odrębne źródło przychodu podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Oznacza to, iż otrzymany z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych zwrot składek na ubezpieczenia społeczne stanowi przychód z innych źródeł i powinien być wykazany w zeznaniu podatkowym za rok, w którym otrzymano zwrot tych składek.

- zwrot składek na Fundusz Pracy

Zgodnie z art. 22 ust. 1 kosztami uzyskania przychodów z poszczególnego źródła są wszelkie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23. Przedmiotowe składki na Fundusz Pracy nie są wymienione w katalogu wydatków niezaliczanych do kosztów uzyskania, znajdującym się w art. 23 ustawy, w związku z czym stanowią koszty uzyskania przychodu.

W myśl przepisu art. 14 ust. 2 pkt 2 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychodem z działalności gospodarczej są również dotacje, subwencje, dopłaty i inne nieodpłatne świadczenia otrzymane na pokrycie kosztów albo jako zwrot wydatków (...). Z treści przytoczonego przepisu wynika, że zwrot wydatków (np. zwrot wydatków na Fundusz Pracy) mieści się w ogólnej dyspozycji cytowanego przepisu art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Natomiast w myśl art. 14 ust. 3 pkt 3a cytowanej ustawy do przychodów z działalności gospodarczej nie zalicza się zwróconych innych wydatków niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów.

W związku z powyższym, w rozpatrywanym przypadku zwrot wydatków poniesionych przez pana na Fundusz Pracy, które nie były zaliczone do kosztów uzyskania przychodu, nie stanowi przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej i nie jest uwzględniany w rozliczeniach podatkowych.