Polska od lat zajmuje odległe miejsca w rankingach innowacyjności, znacznie poniżej naszych ambicji. W Unii Europejskiej plasujemy się znacznie poniżej średniej unijnej. Według najnowszego rankingu European Innovation Scoreboard nasz kraj, tak jak w jego poprzednich edycjach, należy do grupy tzw. wschodzących innowatorów. Wyprzedzamy jedynie kilka państw regionu, ale znacznie odstajemy od liderów, takich jak Szwecja, Dania, Holandia i Finlandia. Słabe wyniki Polski są związane m.in. z małą liczbą zgłaszanych europejskich patentów przez jednostki naukowe i firmy. Aktualnie liczba ta dla Polski wynosi 19 zgłoszeń na milion mieszkańców, natomiast w przypadku ww. liderów ta liczba oscyluje pomiędzy 393 a 468 zgłoszeniami na milion mieszkańców. Dodatkowo naszą bolączką są niskie nakłady na naukę oraz na badania i rozwój w sektorze prywatnym.
Tymczasem w dzisiejszych czasach patenty, a szerzej własność intelektualna, są podstawą budowania konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy i stanowią jeden z filarów stałego wzrostu poprzez postęp technologiczny, co potwierdzili w swoich badaniach tegoroczni nobliści z ekonomii.
Polskie uczelnie systematycznie zwiększają liczbę zgłaszanych patentów, jednak komercjalizacja tych rozwiązań wciąż pozostaje słabym punktem. Wiele wynalazków „leży w szufladzie”, zamiast być wykorzystywanych w firmach. Mogłyby one przyspieszyć rozwój innowacyjnych technologii i poprawić pozycję, nie tylko w europejskich rankingach, 20. gospodarki świata, jaką staje się Polska.
Prowadzenie własnej działalności gospodarczej czy start-upu opartego na patentach może stać się motorem zmian, przełamując słabe statystyki innowacyjności. Założenie własnej działalności gospodarczej lub start-upu opartego na patencie to strategia, która może przynieść szereg korzyści zarówno na etapie rozwoju, jak i skalowania biznesu. Przede wszystkim patent zapewnia wyłączne prawo do korzystania z wynalazku przez 20 lat, co skutecznie chroni przed kopiowaniem przez konkurencję i umożliwia budowanie silnej, unikalnej pozycji na rynku. Dla przedsiębiorców, zarówno tych prowadzących własną działalność gospodarczą, jak i dynamicznie rozwijających się start-upów, powinien być to ważny atut, który przyciągnie klientów, inwestorów oraz partnerów biznesowych, zwiększając wiarygodność i konkurencyjność firmy.
Posiadanie praw wyłącznych na rozwiązanie technologiczne znacząco zwiększa szanse na pozyskanie finansowania zewnętrznego, w tym dotacji, grantów oraz inwestycji od funduszy venture capital. Istnieje wiele programów finansowanych z m.in. funduszy europejskich. Często w programach tych wymagane jest posiadanie praw do własności intelektualnej jako warunku przyznania wsparcia lub możliwe jest współfinansowanie z beneficjentem zakupu takich praw w jednostkach naukowych. Dla własnych działalności gospodarczych może to być szansa na rozwój bez konieczności angażowania dużego kapitału, podczas gdy dla start-upów otwierać to może drogę do szybszego skalowania i ekspansji.
Patent stanowi również cenne aktywo, które zwiększa wartość przedsiębiorstwa, ułatwiając procesy sprzedaży lub pozyskiwania inwestorów strategicznych. Według badań i analiz w przypadku przedsiębiorstw wysokich technologii oraz firm z sektora nowoczesnych usług kapitał intelektualny, w tym własność intelektualna, może stanowić nawet 80–90 proc. ich wartości rynkowej. Co ciekawe, jeszcze 50 lat temu, w latach 70. XX wieku, wartość własności intelektualnej w aktywach największych firm świata była znacznie mniejsza niż dzisiaj. Dominowały wówczas przedsiębiorstwa przemysłowe, których wartość opierała się głównie na aktywach materialnych, takich jak fabryki, maszyny, nieruchomości itp. Natomiast własność intelektualna odgrywała pół wieku temu drugorzędną rolę i stanowiła zaledwie kilka procent wartości firm.
Przy odpowiednio dobranej strategii zarządzania własnością intelektualną zaletą jest dostęp do rynków międzynarodowych. Patent chroniony w wielu krajach, np. poprzez zgłoszenie europejskie, otwiera możliwości ekspansji zagranicznej, co jest kluczowe dla skalowania działalności. Dzięki temu firmy mogą konkurować na globalnym rynku, oferując unikalne i chronione prawem rozwiązania.
Wreszcie, elastyczność i niezależność to kolejne korzyści płynące z prowadzenia działalności opartej na patencie. Własna działalność gospodarcza daje pełną kontrolę nad rozwojem technologii i strategią biznesową, pozwalając wynalazcy na samodzielne decydowanie o kierunkach rozwoju. Z kolei start-up, choć wymaga większej otwartości na współpracę z partnerami zewnętrznymi, umożliwia szybsze skalowanie i pozyskanie inwestorów, co może przyspieszyć wprowadzenie innowacji na rynek. Oba modele pozwalają na efektywne wykorzystanie potencjału patentu, dostosowując strategię do indywidualnych potrzeb i celów przedsiębiorcy.
OPINIA EKSPERTA
dr hab. Ewa Skrzydło-Tefelska prezes Urzędu Patentowego RP
Transfer technologii to proces przekazywania wyników badań naukowych i własności intelektualnej od ich twórców, np. uczelni czy instytutów badawczych, do podmiotów komercyjnych. Jego celem jest przekształcenie wynalazków w realne produkty rynkowe, które przynoszą społeczne i ekonomiczne korzyści. Co istotne, takim podmiotem może być również firma założona przez samego wynalazcę – dzięki ochronie patentowej wynalazca może upowszechnić swoje odkrycie, a jednocześnie na nim zarabiać, rozwijając własny biznes.
