Prof. Tomasz Giaro, dziekan Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego
O jakości nauczania na WPiA UW w pierwszej kolejności decyduje bardzo wysoko oceniana kadra naukowa, składająca się z autorytetów świata prawniczego. Jakość kapitału ludzkiego Wydziału przekłada się na poziom dydaktyki, atrakcyjność kierunku oraz jego ogólną ocenę. Wysoki poziom nauczania determinuje także bardzo atrakcyjny program studiów, który jest wynikiem obszernej reformy przeprowadzonej w ostatnich latach. Obecnie łączy on w sobie tradycyjny aspekt przyswajania przez studentów wiedzy teoretycznej z nowoczesnym podejściem, akcentującym znaczenie umiejętności praktycznych.
Szczególnym wyzwaniem było utrzymanie wysokiego poziomu nauczania w okresie pandemii. Zmiana modelu dydaktyki na nauczanie zdalne wymagała opracowania rozwiązań innowacyjnych, które pozwoliłyby nam utrzymać wysoki poziom nauczania. Śmiało mogę powiedzieć, że nasz Wydział wywiązał się z tego zadania znakomicie. Niezwłocznie po przejściu na tryb zdalny, w celu zapobieżenia wykluczeniu cyfrowemu rozpoczęliśmy działania wspierające studentów oraz wykładowców w funkcjonowaniu w nowej rzeczywistości. Powołaliśmy pełnomocnika ds. zdalnego nauczania, zapewniliśmy wszystkim naszym studentom bezpłatny i nieograniczony dostęp z domu do szeregu elektronicznych baz prawniczych. Zwracamy także szczególną uwagę na osoby narażone na wykluczenie ze względu na formę nauczania. Studentom, którzy mają trudności z notowaniem, zapewniono możliwość skorzystania z usługi sporządzania notatek przez dedykowanego asystenta, opracowano także poradnik BHP uwzględniający specyfikę intensywnej pracy przy komputerze podczas nauczania zdalnego. Uniwersytet zapewnia wszystkim studentom i pracownikom szerokie wsparcie psychologiczne oraz psychiatryczne, adekwatne do obecnie panujących warunków.
Prof. dr hab. Jerzy Pisuliński, dziekan Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego
Bardzo szybko udało nam się na wiosnę ub. roku wdrożyć nauczanie zdalne. A kiedy zapadła decyzja o przejściu na nauczenie zdalne w całości na tego roku akademickiego to już było znacznie prostsze i łatwiejsze.
Większość studentów i wykładowców miała już opanowaną umiejętność obsługi tych platform internetowych, które wykorzystywaliśmy do nauczania zdalnego. Trzeba przyznać, że już wcześniej wdrażaliśmy elementy nauczania zdalnego, także mieliśmy dostęp do platform elektronicznych takich jak Microsoft Teams, czy WebEx, które teraz, w czasie pandemii, były wykorzystywane znacznie intensywniej przez wszystkich pracowników.
To się udało zrealizować w miarę sprawnie. Udało się przeprowadzić odpowiednie szkolenia pracowników i studentów.
To jest niewątpliwie pierwsza przyczyna, dlaczego udało się nam utrzymać ten poziom nauczania. Druga, to jest olbrzymie zaangażowanie pracowników, którzy często prowadzili dodatkowe formy zajęć. Przygotowywali podcasty, dostarczali dodatkowe materiały studentom, po to by zapewnić wysoki poziom zajęć i utrzymać interaktywność, tp żeby studenci mieli kontakt z prowadzącym.
Jako zasadę wprowadziliśmy w tym roku akademickim, że w przypadku zajęć prowadzonych zdalnie, muszą to być zajęcia, które mają elementy interaktywne. Nawet jeśli są to wykłady, które powinny też być nagrywane i udostępniane studentom, ale też żeby studenci mieli możliwość kontaktu z prowadzącym zajęcia, by mogli zadać mu pytania, by była szansa na dyskusję.
I to też się udawało w znacznej mierze zrealizować, o czym świadczą spływające ankiety ocen prowadzonych zajęć w tym roku akademickim.
Trzecia rzecz to studenci. Mamy bardzo dużą grupę dobrych studentów, rok rocznie, udaje nam się zrekrutować olimpijczyków. To się niewątpliwie przekłada na to, że ci studenci nie poprzestają tylko na tym, co oferuje im prowadzący zajęcia, ale wymuszają na nim jakieś dodatkowe aktywności.
Sami też starają się realizować zajęcia dodatkowe czy to samokształceniowe czy pogłębiające ich wiedzę w ramach różnych konkursów prawniczych. To wszystko składa się na ten sukces, który mamy jeśli chodzi o kształcenie studentów.
Niektórzy wykładowcy bardzo chwalą sobie formę zdalnego prowadzenia zajęć. Uważają, że w niektórych wypadkach ona bardziej aktywizuje i prowadzących i studentów.
Niektórzy będą chcieli tę formę prowadzenia zajęć dalej wykorzystywać. Jeśli nawet nie w całości, to w formule hybrydowej. Częściowo zajęcia będą prowadzone zdalnie z wykorzystaniem nowych technologii możliwości jakie stwarzają te aplikacje internetowe , a częściowo będą to też stacjonarne zajęcia.
Prof. dr hab. Karol Kiczka, dziekana Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego
Moim zdaniem o jakości nauczania na Wydziale Prawa, Administracji i Ekonomii UWr decyduje świetna kadra badawczo-dydaktyczna, nasz wydział posiada najwyższą kategorie naukową A+, Uniwersytet Wrocławski ma status uczelni Badawczej. Wielu spośród naszych pracowników to aktywni prawnicy pracujący w Sądzie Najwyższym, Trybunale Konstytucyjnym, Naczelnym Sądzie Administracyjnym, wojewódzkim sądzie administracyjnym, sądach powszechnych, Samorządowym Kolegium Odwoławczym, organach administracji publicznej, to wzięci adwokaci, radcy prawni, notariusze, biegli rewidenci. Taka synergia bardzo dobrze przekłada się na łączenie teorii z praktyką w procesie dydaktycznym na naszym Wydziale. Ponadto doświadczenie praktyczne naszej kadry dobrze sprawdza się przy budowaniu programów nauczania, a także realizacji działań edukacyjnych z udziałem naszych studentów, np. w funkcjonowaniu Uniwersyteckiej Poradni Prawnej czy prowadzeniu symulacji rozpraw sądowych.
Całość dydaktyki online była monitorowana przez Zespół ds. Jakości Kształcenia WPAE. I to właśnie z tego gremium pojawiały się propozycje i zestaw dobrych praktyk w zakresie uruchomienia i prowadzenia zajęć z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość. Prowadzone na WPAE zajęcia dydaktyczne na wszystkich kierunkach i trybach studiów polskojęzycznych i angielskojęzycznych odbywały się w formie e-learningu przy użyciu uniwersyteckiej platformy Moodle, aplikacji MS Teams, platformy WPAE, narzędzi dostępnych w USOSweb. Uruchomiono zdalną pomoc teleinformatyczną dla pracowników i studentów WPAE. Dodatkowo dla przygotowujących zajęcia e-learningowe zabezpieczono natychmiastowe udzielenie pomocy w zakresie obsługi MS Teams czy MS Forms w postaci filmów instruktażowych publikowanych na wydziałowym kanale YouTube.
Nasza pomoc polegała na wsparciu studentów przez naszą bibliotekę w uzyskaniu dostępu do źródeł niezbędnych przy pisaniu prac dyplomowych oraz przygotowaniach do zaliczeń i egzaminów online. Całość obsługi administracyjnej studentów została również przeniesiona na drogę obiegu elektronicznego.
Na Wydziale mamy narzędzia do weryfikacji działalności dydaktycznej. Tymi zagadnieniami zajmują się Zespół do spraw Jakości Kształcenia oraz Zespół do spraw Oceny Jakości Kształcenia. To właśnie te gremia dokonują analizy studenckich ankiet, protokołów hospitacji zajęć i rekomendują ewentualne zmiany w dydaktyce na Wydziale.
Niewątpliwie nowatorskim rozwiązaniem było wprowadzenie elektronicznego obiegu dokumentów w procesie dyplomowania. Zastanawiamy się również nad szerszym wykorzystaniem elektronicznej obsługi studentów na poziomie dziekanatu.
Prof. ALK dr hab. Robert Zieliński, dziekan Kolegium Prawa Akademii Leona Koźmińskiego
Konieczność przejścia z dnia na dzień na zdalny tryb nauczania w związku z wybuchem pandemii Covid-19 w marcu 2020 r. nie była dla naszej społeczności aż tak dużym zaskoczeniem. Wszyscy przecież obserwowaliśmy to, co działo się na świecie. Ponadto, na wiele miesięcy wcześniej zaplanowaliśmy w Koźmińskim cyfrową transformację, którą - po zawieszeniu zajęć w trybie stacjonarnym - udało się nam wdrożyć w zaledwie kilka dni. W praktyce oznaczało to, że 48 godzin zajęło nam przeszkolenie dydaktyków i uruchomienie zdalnego trybu nauczania z wykorzystaniem platformy MS Teams.
Natomiast dla wykładowców, którzy nie mogli prowadzić zajęć w swoich domach, przygotowaliśmy w ALK sale dydaktyczne z wyposażeniem do prowadzenia zajęć online. Płynnego przejścia ze stacjonarnego trybu prowadzenia zajęć na zdalny przy zachowaniu dotychczasowych standardów nauczania oczekiwali przecież od nas nasi studenci. A wszystko to było możliwe dzięki nieocenionemu zaangażowaniu pracowników wsparcia IT.
Aby zachować wysoki poziom nauczania zdalnego, m.in. uruchomiliśmy szereg szkoleń z zakresu zdalnej dydaktyki zarówno dla wykładowców (np. Praca zdalna – poradnik dla pracowników niezbędny do pracy z domu), jak i dla studentów (Metodyka studiowania w cyfrowym środowisku edukacyjnym), kursy e-learningowe dedykowane dla kadry dydaktycznej w celu doskonalenia umiejętności dydaktycznych, a także zapewniliśmy metodyczne wsparcie przez Centrum Innowacji w Dydaktyce dotyczące realizacji procesu dydaktycznego w trybie zdalnym.
Kluczowa dla tego aspektu, jak sądzę, okazała się także solidarność międzyludzka. Nauczyciele akademiccy chętnie dzielili się między sobą doświadczeniami dotyczącymi zastosowania narzędzi informatycznych w zdalnej dydaktyce, dobrych praktyk w zakresie wdrażania rozwiązań informatycznych adekwatnie do specyfiki prowadzonych przez nich zajęć i zakładanych efektów uczenia się oraz okazywali sobie wzajemną pomoc w obsłudze systemów informatycznych. Nie bez znaczenia okazały się także inwestycje podjęte w sferze infrastruktury, w tym m.in. budowa sal hybrydowych.
Prof. nadzw. dr hab. Anna Konert, Dziekan Wydziału Prawa Uczelni Łazarskiego
Studiowanie prawa wiąże się z dużą odpowiedzialnością, wysokimi wymaganiami, prowadzeniem dyskursu, rozwiązywaniem kazusów itp. a przejście na naukę zdalną było nie lada wyzwaniem. Sytuacja, która nas dotknęła spowodowała, że musieliśmy zareagować błyskawicznie i w pełnym wymiarze przejść na nauczanie zdalne. Na wydziale od samego początku pandemii rozpoczęliśmy kształcenie na odległość na poziomie nieodbiegającym od zajęć bezpośrednich. Zmiany, które wymusiła izolacja i zamknięcie szkół sprawiły, że szybciej wprowadziliśmy w życie nasze plany na rozwój i innowacje w podejściu do nauczania.
Celem naszych działań jest wdrożenie nowej formy dydaktycznej bazującej na koncepcji Problem Based Learning (uczenie oparte na problemie) oraz nowej metody weryfikacji osiągnięcia efektów uczenia się opartej na koncepcji Normative Set of a Lawyer (komplet normatywny prawnika, in. schemat prowadzenia sprawy przez prawnika), powiązanych ze sobą bezpośrednio, zarówno co do przebiegu kształcenia, jak i celu kształcenia.
Niewiarygodne jest podejście do zajęć zdalnych zarówno wykładowców, jak i samych studentów. Ich wyrozumiałość i zaangażowanie są nieocenione. Od początku pandemii jesteśmy w stałym kontakcie z naszymi studentami, organizujemy spotkania, webinaria i na bieżąco dyskutujemy nad zagadnieniami wymagającymi rozwiązań.
Nic nie zastąpi bezpośredniego kontaktu z wykładowcami, jednak dotychczasowa realizacja programu przez nasz wydział jest realizowana zgodnie z założonym harmonogramem studiów. Narzędzia do nauki zdalnej, zasoby online wspierające naukę na odległość, a także wideokonferencje z wykładowcami – to stało się rzeczywistością, w której coraz lepiej się wszyscy odnajdujemy.
Wprowadziliśmy też pilotażowo nową formę weryfikacji wiedzy.
Zamiast zdawania pięciu egzaminów oddzielnie, studenci przygotowali pracę egzaminacyjną, której przedmiotem był materiał z tych 5 przedmiotów.
Przedmiotem pracy egzaminacyjnej jest przygotowanie rekomendacji dla klienta. Rekomendacja stanowi szczegółowy opis sposobu działania, którego zastosowanie ma doprowadzić do osiągnięcia celu (celów) działania wskazanego (wskazanych) przez klienta. Należy wyjaśnić klientowi, jakie etapy działań powinny w związku z tym zostać podjęte „krok po kroku” i jakie reguły ludzkiego zachowania (przede wszystkim normy prawne) będą musiały zostać uwzględnione w ramach poszczególnych etapów działań.
Dodatkowo chcąc najlepiej dostosować się do panujących realiów poddajemy wciąż nasze programy innowacjom i tworzymy nowe ścieżki rozwoju dla studentów. Oferta wydziału z roku na rok jest rozwijana, ostatnio mocno w kierunku prawa lotniczego i kierunków związanych z lotnictwem cywilnym.
Prof. Monika Lewandowicz-Machnikowska, dziekan Wydziału Prawa SWPS Uniwersytetu Humanistycznospołeczny z siedzibą w Warszawie.
O jakości nauczania decyduje program studiów i kadra, ale przede wszystkim zaangażowanie studentów i nauczycieli. Zwłaszcza w okresie epidemii, kiedy trudniej utrzymać motywację do pracy, ważne jest odpowiedzialne podejście do nauki oraz nauczania i traktowanie tego czasu jako wyzwania. Od początku pandemii podejmujemy ogromny trud, aby zajęcia prowadzone online, chociaż inne niż dotychczas, były efektywne i najwyższej jakości. Pracujemy na tych samych jednolitych narzędziach i to pozwala na doskonalenie kompetencji kadry i studentów. Bardzo ważne jest również to, że nauczyciele akademiccy mogą doskonalić swoje umiejętności. Dzielimy się doświadczeniami i dobrymi praktykami nie tylko w gronie prawników, ale również między wydziałami. Nie będzie odkryciem, jeśli powiem, że zajęcia online trzeba inaczej zaplanować i przygotować niż zajęcia stacjonarne, wymaga to wiedzy i czasu.
Największym wyzwaniem jest w tych warunkach budowanie relacji – bardzo trudno zbudować atmosferę na zajęciach online. Studenci oczekują jednak od nas jak zawsze: przygotowania, profesjonalnego traktowania, otwartej komunikacji nie tylko w kwestiach organizacyjnych, ale również np. udzielania wartościowej, życzliwej informacji zwrotnej.
Niektóre rozwiązania, również techniczne, zostaną z nami dłużej, niektóre zajęcia studenci oceniają wyżej, kiedy są prowadzone online, niż kiedy były realizowane stacjonarnie. Cały czas ulepszamy nasz program, dostosowując go do nowych wyzwań. W nauczaniu stawiamy na doskonalenie umiejętności prawniczych i na praktyczne podejście. Możemy to dobrze robić niezależnie od narzędzi i warunków zewnętrznych.
