Radcowie i notariusze: niepotrzebne oświadczenia majątkowe

Na mocy projektu ustawy o jawności życia publicznego obowiązkiem składania oświadczeń majątkowych objęci mają zostać notariusze oraz niektórzy radcowie prawni (ci działających m.in. jako urzędnicy lub członkowie korpusu służby cywilnej, będący pracownikami centralnych organów administracji rządowej oraz samorządowej).

Zdaniem Krajowej Rady Notarialnej uwzględnienie rejentów wśród podmiotów mających bezwzględny obowiązek składać oświadczenie jest „całkowicie bezzasadne". W opinii złożonej w trakcie konsultacji społecznych podkreślają, iż to, że zgodnie z prawem o notariacie rejent w obszarze swoich uprawnień działa jako osoba zaufania publicznego, korzystając z ochrony przysługującej funkcjonariuszom publicznym, nie oznacza, że owym funkcjonariuszem rzeczywiście jest.

KRN zaznacza, że jako osoby publiczne notariusze spełniają obowiązki publiczne, lecz – co istotne – poza administracją państwową. Rejent bowiem nie posiada uprawnień do zarządzania w drodze przymusu państwowego, jak również nie ma żadnych kompetencji do dysponowania mieniem publicznym.

Zarówno notariusze, jak i radcowie duży nacisk w swych stanowiskach kładą na projektowany obowiązek podawania do publicznej wiadomości szczegółowych informacji o stanie majątku – w tym w szczególności dochodów własnych i współmałżonka. Przypomnijmy, że projekt zakłada, by objęci obowiązkiem składania oświadczeń zamieszczali informacje o:

- mieniu nabytym (również przez małżonka) od m.in. Skarbu Państwa czy jednostek samorządu terytorialnego;

- posiadanych składnikach mienia ruchomego o wartości jednostkowej lub wartości kolekcji powyżej 10 tys. zł (również przez małżonka pozostającego w ustroju wspólności ustawowej),

- dochodzie uzyskanym przez siebie oraz przez małżonka w roku poprzedzającym złożenie oświadczenia, oraz każdym innym przysporzeniu majątkowym o wartości powyżej 1000 zł.

W ocenie notariuszy takie uregulowania niewątpliwie naruszają prawo do prywatności i są nieproporcjonalne.

„Co więcej jednocześnie, opisany powyżej formalny wymóg może zostać w łatwy sposób ominięty, gdy obowiązana osoba rozwiąże małżeństwo przez rozwód bądź będzie pozostawała w faktycznym związku, jednak nieuregulowanym prawnie" – akcentuje KRN.

Z kolei w ocenie Krajowej Rady Radców Prawnych dobór zaproponowanych w projekcie rozwiązań i instrumentów mających zapobiec korupcyjnym zachowaniom jednostek związanych z sektorem publicznym jest „nieproporcjonalny i nieadekwatny do przyjętych celów". Dlatego projekt oceniają jednoznacznie krytycznie – zaakcentowało w poniedziałkowym stanowisku Prezydium KRRP.

Radcowie przypominają, że wykonywanie ich zawodu polega na świadczeniu pomocy prawnej, co przede wszystkim sprowadza się do udzielania porad prawnych, sporządzania opinii czy występowania przed sądami. Działanie to jest zatem pozbawione elementu władztwa lub decyzyjności, który ma podstawowe znaczenie dla oceny możliwości wystąpienia zagrożeń korupcyjnych. W opinii złożonej podczas konsultacji podkreślają jednak, że są gotowi zaakceptować rozwiązanie kompromisowe sprowadzające się do objęcia radców wyrywkową kontrolą – na wezwanie (mówi o niej art. 54 projektu).