Podobne zawiadomienia muszą też dostarczyć ZUS sami zainteresowani oraz urzędy skarbowe. Zasadniczo emeryci i renciści mogą osiągać dodatkowe przychody w granicach dwóch progów: 70 i 130 proc. przeciętnej płacy. Dla przykładu od 1 grudnia 2007 r. owe 70 proc. to 1892,40 zł miesięcznie, a 130 proc. – 3514,50 zł. Zainteresowany ma prawo pobierać do 70 proc. tego wynagrodzenia włącznie bez groźby utraty świadczenia. Wyższy przychód, ale nieprzekraczający 130 proc. średniej pensji, powoduje obniżenie emerytury lub renty najwyżej o maksymalną kwotę zmniejszenia. Zarobki powyżej 130 proc. wynagrodzenia skutkują zawieszeniem wypłaty świadczenia. W zasadzie ograniczenia zarobkowe nie dotyczą też osoby, która ukończyła już powszechny wiek emerytalny, czyli 60 lat kobieta i 65 mężczyzna.
Przychody emerytów i rencistów można rozliczać miesięcznie lub w skali całego roku. Zaczyna się od tego, że każdy zainteresowany ma obowiązek niezwłocznego powiadomienia ZUS o podjęciu działalności mogącej wpłynąć na zmniejszenie lub obniżenie jego świadczenia. W oświadczeniu tym musi zdeklarować, jakie zamierza osiągać przychody: niepowodujące zmniejszenia czy zawieszenia świadczeń; powodujące tylko zmniejszenie lub tylko zawieszenie. Zawiadomienie takie musi również złożyć zakład pracy, informując ZUS o wysokości ustalonego wynagrodzenia. W nim pracodawca powinien określić: od kiedy i na jakiej podstawie (umowy o pracę, zlecenia, o pracę nakładczą itd.) zatrudnił emeryta lub rencistę oraz szacunkową wysokość ich miesięcznych pensji.
W zależności od treści tych oświadczeń ZUS wypłaca pełną emeryturę lub rentę, odpowiednio obniżoną (najwyżej jednak o maksymalną kwotę zmniejszenia) lub je zawiesza. Ewentualne zmiany sposobu wypłaty świadczeń następują w razie zmiany treści oświadczenia przez uprawnionego.
Ale to nie koniec obowiązków informacyjnych wobec ZUS. Do końca lutego (w tym roku do 29 lutego) następuje ostateczne rozliczenie zarobków emerytów lub rencistów. Do tego czasu sami zainteresowani mają bowiem zawiadomić ZUS o łącznej kwocie przychodu uzyskanego w roku poprzednim. Podobne zaświadczenia muszą również przekazać w tym terminie ich pracodawcy. Ale to nie wszystko, obowiązek ten spoczywa także na urzędzie skarbowym właściwym dla zainteresowanego. Z tą jednak zmianą, że w swoim zawiadomieniu urząd wykazuje jedynie zarobki emeryta czy rencisty z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej, wolnego zawodu lub innej samodzielnej działalności o podobnym charakterze (z wyłączeniem działalności twórczej lub artystycznej).
Dopiero na podstawie tych dokumentów ZUS jest w stanie oszacować, czy osiągnięty przychód uzasadniał zmniejszenie lub zawieszenie świadczenia danej osoby. Robi to, porównując łączną kwotę uzyskanego przychodu z rocznymi kwotami granicznymi obliczonymi według 70 lub 130 proc. przeciętnego wynagrodzenia. Po przeprowadzeniu bilansu decyduje, czy korzystniejsze jest rozliczenie miesięczne, czy roczne uprawnionego. Roczne progi zarobkowe dla 2007 r. wahają się między 22 176,90 zł (limit wynikający z 70 proc. średniej płacy) a 41 185,04 zł (ze 130 proc.).
