Podwyżka emerytur niższa, niż pierwotnie zakładał rząd

Waloryzacja świadczeń przeprowadzana jest co roku w marcu. Jej zadaniem jest zachowanie ich realnej wartości w stosunku do wzrostu cen.

Wysokość podwyżki rent i emerytur

Kluczową sprawą jest procentowy wskaźnik waloryzacji. To przez niego mnożona jest kwota świadczenia i podstawa jego wymiaru (w wysokości przysługującej ostatniego dnia lutego roku kalendarzowego, w którym przeprowadza się waloryzację). Jest to średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów w poprzednim roku (wyniósł 11,9 proc.), zwiększony o co najmniej 20 proc. realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym.

Właśnie poznaliśmy ostatnią niewiadomą, która kształtuje jego wysokość. GUS, publikując komunikat na temat realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w 2023 r. w stosunku do 2022 r. (wskaźnik wyniósł 1,1 proc.), zakończył (przynajmniej w teorii) spekulacje na temat podwyżki emerytur i rent w tym roku.

W efekcie wskaźnik waloryzacji wyniesie w tym roku 112,12 proc.

– Faktycznie w odpowiedzi na pytania do exposé Donalda Tuska szefowa resortu rodziny i pracy podała, że wyniesie on nie mniej niż 112,3 proc. Ostatecznie opieramy się jednak na wskaźnikach makroekonomicznych podawanych przez GUS, wcześniejsze dane to były szacunki, obecnie już mamy konkrety – wskazuje Oskar Sobolewski, ekspert emerytalny i rynku pracy HRK Payroll Consulting.

Czytaj więcej

Praca, Emerytury i renty

Emerytury i renty: tyle ostatecznie wyniesie marcowa waloryzacja

Waloryzacja emerytur i rent w 2024 znów będzie wysoka, choć niższa niż ta przed rokiem. Świadczenia wzrosną od marca br. o 12,12 proc.

Jak przypomina, w przeszłości zdarzało się, że rząd na ostatniej prostej ingerował w wysokość wskaźnika waloryzacji.

Tak było np. w 2022 r. Wówczas ze wskaźników GUS wynikała niższa podwyżka, niż ostatecznie miała miejsce. Żeby tak się stało, poprzedni rząd rzutem na taśmę znowelizował odpowiednie przepisy rozporządzenia (DzU z 2022 r. poz. 368). Podniósł wówczas wysokość procentowego udziału realnego wskaźnika płac z ustawowego minimum (20 proc.) do poziomu 63,33 proc. W efekcie wskaźnik waloryzacji ukształtował się na poziomie 107 proc. (a nie 105,7 proc.).

Czy w tym roku też się tak stanie?

– Mam wątpliwości. Resort na swoich stronach poinformował już zresztą o wysokości nowego wskaźnika – komentuje Oskar Sobolewski.

Zdaniem eksperta nie ma też potrzeby ręcznego sterowania. – Trzeba pamiętać, że podwyższamy świadczenia na podstawie danych z poprzedniego roku. Waloryzacja wyrównuje zatem ubytek w sile nabywczej, który powstał wcześniej. Dodatkowo świadczeniobiorcy dostaną też tzw. 13. i 14. emeryturę – przypomina.

Druga waloryzacja emerytur i rent

Z obozu władzy dochodzą też zapowiedzi odnośnie do wprowadzenia dwukrotnej waloryzacji. Wspominała o tym m.in. minister Agnieszka Dziemianowicz-Bąk w wywiadzie dla „Rz” nr 29/2024.

– Nie znamy co prawda szczegółów, ale częstsza podwyżka świadczeń to możliwość szybszego wzrostu ich wartości w oparciu o aktualne wskaźniki. Świadczeniobiorcy szybciej dostaliby w takiej sytuacji wyrównanie swoich wypłat w związku z wysoką inflacją – mówi Sobolewski. Rozwiązanie popiera też dr Tomasz Lasocki z WPiA UW.

Zdaniem eksperta kluczowe będzie to, jak ta kwestia zostanie rozwiązana.

– Zgodnie z zapowiedziami uruchomienie drugiej waloryzacji będzie zależeć od tego, czy półroczna inflacja przekroczy 5 proc. Uważam, że decyzja powinna zapadać pod koniec roku poprzedzającego ewentualną dodatkową waloryzację na podstawie prognozowanej inflacji za cały rok. Jeżeli ona przekroczy 5 proc., to wtedy proponowany mechanizm powinien być uruchamiany. Dokładnie na takiej zasadzie jest robiona aktualizacja minimalnego wynagrodzenia, więc osiągniemy w tym zakresie spójność. Dzięki takiemu podejściu zawczasu będzie też wiadomo, jak projektować budżet – wskazuje.

Czytaj więcej:

Kadry i Płace

Sposób naliczania emerytury też może dyskryminować

Dyrektywę antydyskryminacyjną 2000/78, która dotyczy stosunków pracy, stosuje się w sytuacji wypłaty wszystkich środków, które pozostają w funkcjonalnym związku z zatrudnieniem. Emerytury też.

Pro

W ocenie eksperta koszt dwukrotnej waloryzacji byłby jednorazowy i dotyczył tylko roku, w którym jest dokonywana.