Zagadnienie prawne powstało na kanwie sprawy mężczyzny, który był pracownikiem kontroli w fabryce wyrobów azbestowo-cementowych i ślusarzem. Pobierał też rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Zmarł w wieku niespełna 50 lat na nowotwór złośliwy płuc. W wyniku starań jego żony i córki kilka lat po śmierci mężczyzny stwierdzono, że miał chorobę zawodową.
Sądy dopuszczają prowadzenie takich postępowań pośmiertnie. Dlatego w opisywanym przypadku po otrzymaniu niezbędnych dokumentów żona i córka zmarłego wystąpiły do ZUS z wnioskiem o przyznanie im jednorazowego odszkodowania z tytułu śmierci mężczyzny w związku z chorobą zawodową. Organ rentowy jednak odmówił, powołując się na art. 13 ust. 1 zd. 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn. DzU 2022 r., poz. 2189). Zgodnie z tym przepisem w razie śmierci rencisty uprawnionego do renty z ubezpieczenia wypadkowego, wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, członkom jego rodziny przysługuje jednorazowe odszkodowanie.
Czytaj więcej
Państwowa Inspekcja Pracy zyska prawo weryfikowania, czy przedsiębiorcy prawidłowo płacą na emerytury pomostowe. Setkom tysięcy uprawnionych do tych świadczeń łatwiej będzie je uzyskać.
W niniejszej sprawie mężczyzna jednak pobierał świadczenie (rentę) z tytułu częściowej niezdolności do pracy, a w dniu śmierci nie miał ustalonych uprawnień do renty wypadkowej ani też nie legitymował się decyzją o stwierdzeniu choroby zawodowej. Z tego powodu wdowie i córce odmówiono prawa do jednorazowego odszkodowania.
W podjętej w środę uchwale Sąd Najwyższy stanął po stronie bliskich mężczyzny. Uznał, że członkom rodziny ubezpieczonego przysługuje jednorazowe odszkodowanie także w razie śmierci wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej rencisty (mającego ustalone w decyzji ZUS prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy), który spełniał (abstrakcyjnie) ustawowe przesłanki przyznania mu prawa do renty wypadkowej.
– Zawodowy charakter wielu chorób ujawnia się często po wielu latach. W związku z tym nie powinno się pozbawiać członków rodziny odszkodowania, gdy przed śmiercią ubezpieczony nie pobierał renty wypadkowej – wyjaśniała sędzia sprawozdawca Romualda Spyt.
Sygnatura akt: III UZP 4/22
