Trybunał uzasadnił swój wyrok w sprawie zawieszonych emerytur

Po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 13 listopada 2012 r. (sygn. K 2/12) ok. 25 tys. emerytów złożyło wnioski do ZUS o odwieszenie świadczeń i wypłatę zaległych.

– Osoby, które wnioski o odwieszenie złożyły do 24 grudnia 2012 r., świadczenia mają odwieszane od dnia publikacji wyroku TK w Dzienniku Ustaw, czyli 22 listopada 2012 r. Ci, którzy złożyli wniosek później, mogą liczyć na odwieszenie emerytury od miesiąca złożenia wniosku – mówi Jacek Dziekan z centrali ZUS w Warszawie.

Po upływie dwóch miesięcy od wyroku ciągle jednak nie wiadomo, jak zostaną rozpatrzone wnioski emerytów o zwrot pieniędzy, które nie wpłynęły na ich konta, kiedy obowiązywały niekonstytucyjne przepisy, czyli od 1 października 2011 r. do 21 listopada 2012 r. Do tej pory zarówno Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, jak i Rządowe Centrum Legislacji zaangażowane do oceny skutków wyroku TK, odwlekało podjęcie decyzji w tej sprawie, zasłaniając się brakiem uzasadnienia do wyroku. Teraz, kiedy uzasadnienie zostało już opublikowane, musi w końcu zapaść decyzja w sprawie zwrotu świadczeń oraz tego, czy należą się one razem z odsetkami.

– Już najwyższa pora, gdyż wniosek o zwrot zawieszonej mi emerytury złożyłam w ciągu 30 dni od opublikowania wyroku TK w Dzienniku Ustaw – mówi Ewa D., warszawska emerytka. – Licząc na te pieniądze, już wyremontowałam kuchnię, co planowałam przed zawieszeniem emerytury.

Gra na zwłokę

Poprosiliśmy RCL, MPiPS i ZUS o stanowisko w sprawie zwrotu zawieszonych świadczeń po opublikowaniu uzasadnienia. Okazało się, że ciągle za wcześnie na rozstrzygnięcie. Rządowe Centrum Legislacji nie odpowiedziało na nasze pytanie. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej poinformowało , że w najbliższych dniach odpowiedni poradnik pojawi się na stronie internetowej ZUS.

– Jeszcze za wcześnie na rozstrzygnięcie w tak poważnej sprawie. Potrzebujemy kilku dni na zapoznanie się z uzasadnieniem wyroku – tłumaczy Jacek Dziekan z ZUS.

Bez wskazówek

Szkopuł w tym, że Trybunał Konstytucyjny nie zawarł w uzasadnieniu do orzeczenia wskazówek, jakie ma skutki. Eksperci mówią, że do podjęcia decyzji powinien wystarczyć sam wyrok mówiący, że przepis, który posłużył do wstrzymania wypłaty świadczeń osobom, które nie zrezygnowały z pracy, jest niekonstytucyjny.

Nieoficjalnie mówi się, że oczekiwanie na uzasadnienie to był tylko formalny wybieg, gra na zwłokę. Po prostu nie można znaleźć odważnego, który podejmie decyzję o zwrocie prawie 700 mln zł, które budżet państwa zaoszczędził na zawieszeniu świadczeń w 2011 i 2012 r.

– Urzędnicy odpowiedzialni za rozstrzygnięcie w sprawie skutków wyroku powinni więc spotkać się w jednym miejscu i podjąć decyzję dotyczącą zwrotu – tłumaczy Wiesława Taranowska, wiceprzewodnicząca OPZZ. – Docierają do nas sygnały, że emeryci czują się zagubieni. Poza tym każda zwłoka uderza w finanse Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, który powinien zwrócić te pieniądze razem z odsetkami – dodaje.

Wszystko wskazuje jednak, że to właśnie odsetki budzą obecnie najwięcej kontrowersji i wstrzymują decyzję w tej sprawie. Gdyby się okazało, że ZUS będzie zwracał zatrzymane w latach 2011 i 2012 świadczenia bez odsetek, postawi to emerytów w bardzo trudnej sytuacji. Będą bowiem musieli dochodzić odsetek na podstawie oddzielnego powództwa o odszkodowanie za bezprawie legislacyjne. Podstawę do tego daje 417¹ kodeksu cywilnego, który mówi, że za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie w wykonywaniu władzy publicznej odpowiedzialność ponosi Skarb Państwa.

Opinia dla „Rz"

prof. Inetta Jędrasik-Jankowska z Uniwersytetu Warszawskiego

Nie mam najmniejszych wątpliwości, że budżet powinien zwrócić emerytom pieniądze, które zaoszczędził w trakcie obowiązywania niekonstytucyjnych przepisów. Problem z określeniem skutków wyroku TK wynika jednak z tego, czy zwrot świadczenia należy się z odsetkami, czy też nie. Wypadałoby, aby ZUS zwrócił te pieniądze powiększone o odsetki. Emeryci nie dostawali bowiem świadczenia na konto w terminie i straciły one z czasem na wartości. ZUS odpiera jednak, że odsetki musiałby zapłacić tylko wówczas, gdyby zgodnie z przepisami można mu było przypisać winę za opóźnienie w wypłacie świadczeń. Tymczasem zakład realizował tylko obowiązujące wtedy przepisy, a te nakazywały mu zawieszenie emerytur osobom, które nie zrezygnowały z pracy. Nie można mu więc teraz zarzucać, że jest winny zawieszeniu emerytur, i obciążać odsetkami z tego tytułu.

Renty Trybunał Konstytucyjny