ZUS zapłaci za zwłokę w świadczeniu

Podstawę żądania zapłaty odsetek za opóźnienie stanowi art. 85 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=333804]ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych[/link] (ustawa o sus).

Z przepisu tego wynika, że jeżeli ZUS – w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych – nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest zobowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych w przepisach prawa cywilnego.

Nie dotyczy to jednak przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które ZUS nie ponosi odpowiedzialności. Uregulowanie to ma charakter wyczerpujący i dlatego nie ma możliwości odwoływania się do przepisów prawa cywilnego.

Potwierdzał to również [b]Sąd Najwyższy w wyroku z 29 października 1997 r. (II UKN 208/97)[/b], stwierdzając, że przepis art. 481 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=3F5136525C3B2AA09CCB8EA4DEF0A33C?id=70928]kodeksu cywilnego[/link] nie ma zastosowania w sprawach o prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

[srodtytul]Gdy po terminie[/srodtytul]

Zasadą jest, że w razie nieterminowego przyznania lub wypłacenia świadczenia ZUS zobowiązany jest wypłacić je wraz z odsetkami za zwłokę. Terminy wypłaty poszczególnych świadczeń określają dotyczące ich przepisy.

Przykładowo, jeżeli chodzi o zasiłki chorobowe lub świadczenia rehabilitacyjne, to prawo do odsetek od niewypłaconego na czas świadczenia za dany okres niezdolności do pracy powstaje po upływie 30 dni od dnia przedłożenia zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego ten okres niezdolności. Wynika to z art. 64 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=42F606CA95489D4DAB5178D75F2603F4?id=352798]ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa[/link].

[srodtytul]Kiedy bez kary[/srodtytul]

Odpowiedzialność ZUS za odsetki powstałe wskutek nieterminowego przyznania lub wypłacenia świadczenia ma charakter ograniczony. Gdy opóźnienie było następstwem okoliczności niezależnych od ZUS, będzie on zwolniony z tego obowiązku.

Przepis art. 85 ust. 1 ustawy o sus stanowi o okolicznościach, za które ZUS nie ponosi odpowiedzialności, a więc o okolicznościach od niego niezależnych. Takimi mogą być np. opóźnienie wnioskodawcy w przedstawieniu niezbędnych dokumentów lub innych dowodów (np. zeznań świadków), zaniechanie złożenia koniecznych wyjaśnień czy podanie błędnego adresu.

Przykładowo więc, jeśli dopiero w postępowaniu sądowym w związku z odwołaniem ubezpieczonego od decyzji ZUS odmawiającej przyznania mu prawa do świadczenia ubezpieczony zgłosiłby dowód ze świadków, a przeprowadzenie przez sąd dowodu z ich zeznań doprowadziłoby do ostatecznego wyjaśnienia istotnych wątpliwości w sprawie, to nie można by wówczas mówić o okolicznościach, za które odpowiada ZUS, i jego odpowiedzialności za odsetki.

[srodtytul]Przy emeryturach i rentach[/srodtytul]

W przypadku świadczeń wynikających z ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych istotne znaczenie ma art. 118 ust. 1 określający terminy ustalania i wypłaty świadczeń. Przepis ten stanowi, że organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji, z uwzględnieniem ust. 2 i 3 oraz art. 120.

[b]Jeżeli na podstawie przedstawionych środków dowodowych nie jest możliwe ustalenie prawa lub wysokości świadczenia, za datę wyjaśnienia ostatniej okoliczności uważa się datę końcową dodatkowego terminu do przedstawienia niezbędnych dowodów, wyznaczonego przez organ rentowy, albo datę przedstawienia tych dowodów (art. 118 ust. 3). [/b]

Zatem brak koniecznych dowodów powoduje przedłużenie terminu do rozstrzygnięcia sprawy przez ZUS do dnia, w którym upłynie dodatkowy termin wyznaczony ubezpieczonemu na złożenie wymaganych dowodów (np. dokumentów potwierdzających staż ubezpieczeniowy).

Natomiast według art. 118 ust. 1a ww. ustawy w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego. Jeśli więc wyjaśnienie ostatniej okoliczności nastąpiło w toku postępowania przed sądem i ZUS nie ponosi odpowiedzialności za jej wcześniejsze wyjaśnienie, to wtedy popadnie w opóźnienie dopiero wówczas, gdy nie przyzna świadczenia w ciągu 30 dni od uzyskania prawomocnego orzeczenia sądu.