Bundestag ostrzega: Unijny flagowy plan obronny może być nielegalny

Unijny program SAFE, przyjęty w maju z budżetem 150 mld euro, może naruszać traktaty UE i być nieefektywny ekonomicznie – wynika z raportu Bundestagu, do którego dotarł portal Politico.

Publikacja: 21.06.2025 19:00

Bundestag ostrzega: Unijny flagowy plan obronny może być nielegalny

Foto: PAP/EPA

amk

W maju tego roku ministrowie ds. europejskich państw członkowskich UE jednogłośnie zaakceptowali unijny program SAFE z budżetem 150 mld euro, który zakłada udzielanie pożyczek na inwestycje w obronność.

Program SAFE (ang. Support for Access to Finance for Defence) zakłada udzielanie państwom członkowskim Unii Europejskiej długoterminowych – do 45 lat, z 10-letnim okresem karencji – pożyczek na wspólne zamówienia w sektorze obronnym. Celem programu jest zwiększenie możliwości produkcyjnych europejskiego przemysłu obronnego, wzmocnienie niezależności technologicznej UE oraz poprawa potencjału obronnego państw członkowskich.

Projekt SAFE obejmuje klauzulę „Kupuj europejskie”, która zezwala na to, aby tylko 35 procent wartości broni pochodziło od producentów spoza UE, Ukrainy lub krajów Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu.

Czytaj więcej

Maciej Miłosz: Unijne miliardy na zbrojenia. Znów strzelimy sobie w stopę?

Analitycy Bundestagu mają wątpliwości

Eksperci, którzy w niemieckim parlamencie przygotowali analizę prawną SAFE, ostrzegają, że program może naruszać traktaty UE. Poufny raport z 30 kwietnia, do którego dotarł portal Politico, wskazuje też, że regulacje UE dotyczące pożyczek na broń w ramach SAFE mogą również przynieść ograniczoną wartość ekonomiczną.

„W kontekście ustanowienia SAFE pojawiają się również pytania dotyczące zgodności tego instrumentu z zakazem prawa Unii dotyczącym wykorzystywania funduszy UE na środki operacyjne o charakterze wojskowym lub obronnym” – stwierdza analiza, odwołując się do artykułu 41(2) Traktatu o Unii Europejskiej.

SAFE miałby być realizowany na mocy artykułu 122 traktatów UE, zwykle stosowanego w przypadku kryzysów gospodarczych. Jednak raport Bundestagu zauważa, że to obejście prawne „nie jest powszechnie akceptowane” i ostrzega, że „nawet finansowanie towarów i usług związanych z obronnością” może podlegać zakazowi traktatowemu – zwłaszcza gdy jest „przeznaczone dla Ukrainy, a nie dla państw członkowskich UE”.

Czytaj więcej

Kto i jak może sfinansować strategiczne inwestycje Europy

Skorzystają Stany Zjednoczone?

Krytyka autorów raportu wykracza poza kwestie prawne. Autorzy zauważają też, że „znaczna część pozytywnych skutków zwiększonych wydatków na obronę może wystąpić za granicą, szczególnie w USA”, w zależności od lokalizacji dostawcy.

Piszą, że państwa członkowskie wyraziły różne poglądy na temat tego, czy kraje takie jak Kanada lub Wielka Brytania powinny mieć możliwość uczestnictwa na równych prawach, a takie kraje europejskie jak Turcja czy Serbia w ogóle nie są w programie wymieniane.

Autorzy raportu nie sugerują, że inicjatywa SAFE powinna zostać zaniechana, ale zauważają, że jej założenia „są dalekie od ustalonej polityki”.

W maju tego roku ministrowie ds. europejskich państw członkowskich UE jednogłośnie zaakceptowali unijny program SAFE z budżetem 150 mld euro, który zakłada udzielanie pożyczek na inwestycje w obronność.

Program SAFE (ang. Support for Access to Finance for Defence) zakłada udzielanie państwom członkowskim Unii Europejskiej długoterminowych – do 45 lat, z 10-letnim okresem karencji – pożyczek na wspólne zamówienia w sektorze obronnym. Celem programu jest zwiększenie możliwości produkcyjnych europejskiego przemysłu obronnego, wzmocnienie niezależności technologicznej UE oraz poprawa potencjału obronnego państw członkowskich.

2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Polityka
Aleksander Łukaszenko wypuścił z więzienia Siarhieja Cichanouskiego
Polityka
Samotność ajatollahów: Iran nie ma sojuszników w wojnie z Izraelem
Polityka
Hiszpania zablokuje kluczową decyzję NATO? Sánchez: Nie chcemy takiego poświęcenia
Polityka
Pamięć Iraku prześladuje Amerykę. Mimo to Waszyngton planuje uderzenie na Iran
Materiał Promocyjny
Firmy, które zmieniły polską branżę budowlaną. 35 lat VELUX Polska
Polityka
Rusłan Szoszyn: Atak na Iran. Chwilowe korzyści i strategiczna porażka Władimira Putina