Zgoda na zmianę nie jest potrzebna

To sedno środowego wyroku Sądu Najwyższego (sygnatura akt II CSK 548/10).

Ktoś może zapytać, jaka to różnica dla obciążonego kto jest jego wierzycielem hipotecznym.  Dla państwa Jerzego i Marianny K. ze Zgierza nie było to obojętne. Woleli mieć jako wierzyciela bank niż Waldemara Ł., który tak jak i oni poręczył kredyt w wysokości jednego miliona zł udzielony przez ów bank spółce niewystępującej w tej sprawie, choć jakoś z tymi wszystkimi osobami powiązanej.  Jerzy i Marianna K. zabezpieczyli ów kredyt, ustanawiając na swojej nieruchomości (gospodarczej) hipotekę na rzecz banku.

Spór wynikł wtedy,  gdy Waldemar Ł., jako poręczyciel, spłacił z tego kredytu 414 tys. zł, na co dostał odpowiednie zaświadczenie z banku. Na tej właśnie podstawie sąd wieczystoksięgowy wpisał go, do wysokości spłaconej kwoty, jako wierzyciela hipotecznego w miejsce banku.

Jerzy i Marianna K. wystąpili z pozwem o wykreślenie tej zmiany (formalnie mówiąc, o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym), ale niższe instancje oddaliły pozew. Ich pełnomocnik adwokat Adam Kozanecki argumentował przed Sądem Najwyższym, że 15 marca 2011 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł (sygn. P 7/09) niekonstytucyjność art. 95 ust. 1 prawa bankowego, który nadaje księgom rachunkowym banków i wyciągom z nich moc dokumentów urzędowych, w zakresie spraw konsumenckich (szerzej: „Bank w sądzie równy konsumentowi", „Rz" z 16 marca 2011 r.).

Dodajmy, że owe dokumenty (dalsze paragrafy art. 95) są podstawą wpisu hipoteki do księgi wieczystej nieruchomości będącej własnością dłużnika banku lub innej osoby ustanawiającej hipotekę na rzecz banku (opisywana sytuacja) w celu zabezpieczenia wierzytelności. Ale do ustanowienia hipoteki jest wymagane pisemne oświadczenie właściciela nieruchomości, podobnie do zmiany jej treści czy przeniesienia hipoteki w związku ze zbyciem wierzytelności bankowej.

Pełnomocnik powodów (drugiej strony nie było w SN) wskazywał, iż prócz tego, że dokumenty bankowe utraciły moc urzędową po wyroku Trybunału Konstytucyjnego, a tylko wtedy mogłyby stanowić podstawę zmian w hipotece, nie było zgody powodów na zmiany w hipotece na ich nieruchomości.

SN nie podzielił tego stanowiska. Sędzia Grzegorz Misiurek  wskazał w uzasadnieniu, że wyrok TK dotyczył jedynie ksiąg rachunkowych i wyciągów z nich, nie dotykając innych dokumentów bankowych, takich jak zastosowane w tej sprawie zaświadczenie o częściowej spłacie kredytu. Takie dokumenty mają zatem wciąż moc urzędową. Ponadto zgoda obciążonego hipoteką nie jest potrzebna, by wpisać w niej osobę wstępującą w prawa zaspokojonego wierzyciela, bo z taką konstrukcją prawną mamy w tym wypadku do czynienia (art. 518 kodeksu cywilnego).

– Literalnie rzecz biorąc, taka zgoda powinna być – powiedział sędzia – ale względy celowościowe, wykładnia funkcjonalna  każą przez analogię sięgnąć do ogólnych przepisów o cesji wierzytelności (art. 509 k.c.), które stanowią, że wraz z wierzytelnością przechodzą na jej nabywcę wszelkie związane z nią prawa (w tym wypadku zabezpieczenie hipoteczne). Chodzi o to, żeby spłacający dług był zabezpieczony – skonkludował SN.

W konsekwencji SN odmówił wykreślenia zmian w hipotece. Wyrok  jest ostateczny.

Sygnatura akt II CSK 548/10

Zobacz: