Można odliczyć VAT z faktur sprzed rejestracji

To wnioski z[b] wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z 5 sierpnia 2008 r. (I SA/Łd 149/08)[/b].

Sąd rozstrzygnął sprawę podatniczki, która błędnie przyjęła, że jest zwolniona z VAT ze względu na wysokość obrotów. Prowadziła działalność gospodarczą od 5 grudnia 2005 r., 19 grudnia przekroczyła kwotę obrotu uprawniającą do zwolnienia, natomiast jako podatnik VAT zarejestrowała się dopiero 24 kwietnia 2007 r. Wyszło to podczas kontroli, organ podatkowy określił jej więc zobowiązanie w VAT, odmawiając jednocześnie prawa do uwzględnienia w rozliczeniach podatku naliczonego od zakupów za okresy, w których nie była czynnym zarejestrowanym podatnikiem.

[srodtytul]Pierwszeństwo dla prawa wspólnotowego[/srodtytul]

Sąd nie podzielił jednak stanowiska fiskusa. W uzasadnieniu wyroku przypomniał, że zasady odliczeń przyjęte w polskiej ustawie o VAT nie powinny odbiegać na niekorzyść obywatela od tych ustanowionych w prawie wspólnotowym, a wykładnia przepisów powinna mieć charakter prowspólnotowy.

Zatem w razie wątpliwości interpretacyjnych należy dokonywać wykładni przy założeniu, że zamiarem polskiego ustawodawcy było stworzenie przepisów zgodnych z normami Unii Europejskiej.

[srodtytul]Polskie przepisy niezgodne[/srodtytul]

Tymczasem w tej sprawie polskie regulacje są niezgodne z prawem unijnym i fundamentalną zasadą neutralności VAT. WSA w Łodzi podkreślił, że kategoria podatnika VAT nie jest uzależniona od tego, czy dokonał rejestracji w tym podatku, czy nie. O tym czy dany podmiot jest podatnikiem VAT, nie decydują kryteria formalne związane z rejestracją, a jedynie kryteria obiektywne. Prawo do odliczenia podatnik nabywa bez względu zatem na to, czy się zarejestrował.

Natomiast jeżeli pragnie z tego prawa skorzystać, wówczas rejestracja jest konieczna, jako warunek formalny prawidłowego rozliczenia.Sąd wskazał również, że przepisy dyrektywy nie przewidują zakazu korzystania z prawa do odliczenia w razie braku rejestracji jako podatnika VAT w stosownym terminie.

Potwierdzenie tego poglądu można też znaleźć w orzecznictwie [b]Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości[/b]. Przykładowo w [b]wyroku z 8 czerwca 2000 r. (C-396/98) ETS [/b]stwierdził, że prawo do odliczenia należy uwzględniać także wówczas, gdy podatek VAT został określony w ramach przeprowadzonej kontroli podatkowej.

[ramka][b]Wymogi formalne nie są najważniejsze[/b]

To nie pierwsze korzystne dla podatników orzeczenie w tej sprawie. Pogląd, że przedsiębiorca, który najpierw zainwestował w firmę, a potem dopiero zarejestrował się jako podatnik, może odliczyć VAT, przedstawił też [b]Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 21 grudnia 2006 r. (I FSK 378/06)[/b]. Dotyczył właścicielki firmy, która w listopadzie 2004 r. kupiła cztery samochody dostawcze. Jako podatnik VAT zarejestrowała się dopiero w grudniu, składając jednocześnie deklarację, w której wykazała podatek do zwrotu. Organy podatkowe na to się nie zgodziły, twierdząc, że nie można odliczyć VAT od zakupów w listopadzie, skoro podatnik zarejestrował się dopiero w grudniu.

NSA podkreślił jednak, że status podatnika na gruncie ustawy o VAT jest kategorią obiektywną i jest niezależny od rejestracji. Art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, który mówi o prawie do odliczenia, nie wprowadza warunku rejestracji. Z kolei art. 88 ust. 4 nie rozstrzyga, czy zarejestrowanym podatnikiem VAT trzeba być w okresie nabycia prawa do odliczenia, czy też wystarczy uzyskanie tego statusu w momencie jego realizacji (składania deklaracji). Wobec tego należy odwołać się do prawa wspólnotowego. A to mówi wyraźnie: nie można pozbawić podatnika prawa do odliczenia poza przypadkami wynikającymi z dyrektywy. Tymczasem żaden z jej przepisów nie uzależnia tego prawa od wymogu formalnego, jakim jest rejestracja.

Podsumowując, sąd podkreślił, że prawo do odliczenia powstaje w okresie rozliczeniowym, w którym podatnik otrzymał fakturę. Realizuje je, składając deklarację. Do tego momentu musi usunąć wszelkie negatywne przesłanki, w tym brak rejestracji. Tak było w tej sprawie.

Podobne wnioski można wyciągnąć z [b]wyroku WSA we Wrocławiu z 26 lipca 2006 r. (I SA/Wr 1452/05[/b]).

[i]Przemysław Wojtasik [/i] [/ramka]