ZUS nie ocenia bezskuteczności egzekucji składek

[b]Tak wynika z uchwały siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 13 maja 2009 r. (I UZP 4/09).[/b]

W analizowanej przez SN sprawie ZUS wszczął postępowanie wobec spółki z ograniczoną odpowiedzialnością zalegającej ze składkami ubezpieczeniowymi. W trakcie tego postępowania organ rentowy ustalił, że przedsiębiorca nie posiada żadnych składników majątkowych. Spółka wskazała ZUS do przejęcia swoją wierzytelność wobec innej spółki.

ZUS skierował do tej spółki zawiadomienie, jednak czynności okazały się bezskuteczne. Organ rentowy wystawił więc tytuły wykonawcze dotyczące zaległych składek, które zostały przyjęte do egzekucji przez urząd skarbowy. Ten natomiast potwierdził, że postępowanie okazało się bezskuteczne, gdyż spółka nie prowadzi działalności, nie ma majątku i wierzytelności, z których można prowadzić skuteczną egzekucję. Tym samym odpowiedzialność za zaległe składki ubezpieczeniowe przeszła na właściciela spółki.

Firma zalegała ze składkami na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych na 44,86 tys. zł.

Sądy I i II instancji stwierdziły, że decyzja ZUS była prawidłowa. Spełnione zostały przesłanki art. 116 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=74F60C9B8F588E03285748FBDE0F35EA?id=176376]ordynacji podatkowej[/link] w związku z art. 31 i art. 32 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=F469662C7AA363DFFAF20702AE23E13A?id=184677]ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych[/link]. Zgodnie z powołanymi przepisami za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub części bezskuteczna. Przepisy te należy odpowiednio stosować do zaległości wobec ZUS.

W omawianym przypadku zarząd spółki był jednoosobowy. Dług składkowy powstał w okresie pełnienia przez niego funkcji w zarządzie i egzekucja z braku majątku spółki była bezskuteczna.

Prezes firmy wniósł skargę kasacyjną do SN. W piśmie podał w wątpliwość procedurę egzekucji. Wskazywał, że SN powinien rozstrzygnąć, czy postępowanie egzekucyjne wymaga formalnego aktu potwierdzającego bezskuteczność egzekucji (np. decyzja naczelnika urzędu skarbowego) wobec spółki.

[b]SN postanowieniem z 17 lutego 2009 r. (I UK 231/08)[/b] odroczył wydanie orzeczenia. Miał wątpliwości, [b]czy wydanie decyzji o odpowiedzialności członka zarządu spółki musi być poprzedzone stwierdzeniem bezskuteczności egzekucji składek z majątku spółki w postępowaniu egzekucyjnym, czy też wystarczy, że ZUS sam stwierdzi o jej bezskuteczności[/b]. Dlatego przekazał to zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia poszerzonemu składowi SN.

Ten wskazał, że [b]bezskuteczność egzekucji z majątku spółki można stwierdzić wobec firmy wyłącznie w postępowaniu w sprawie egzekucji należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne. Ma to poprzedzać wydanie decyzji o indywidualnej odpowiedzialności członka zarządu spółki za te należności[/b].

SN orzekł, że bezskuteczność egzekucji może być stwierdzona wyłącznie w postępowaniu w sprawie egzekucji z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, a nie na podstawie oceny organu rentowego.

Warunkiem uznania, że egzekucja jest bezskuteczna, nie jest ocena formalna, ale tylko wydana na podstawie faktów opartych na przypuszczeniach, że członek zarządu nie ma majątku. W tym przypadku takimi przypuszczeniami jest ocena organu rentowego, który sam stwierdził, że brak majątku spółki świadczy o jej bezskuteczności.