Opcje rozliczamy metodą kasową

[b]To wnioski z wyroków WSA we Wrocławiu z 4 czerwca 2009 r. (I SA/Wr 327/09; I SA/ Wr 328/09).[/b]

Spółka prowadzi działalność w zakresie wydobycia rud oraz produkcji i sprzedaży metali nieżelaznych. W związku z tym że jest narażona na wahania rynkowych cen sprzedawanych produktów notowanych na giełdach światowych oraz zmienność kursów walut, zawiera z bankami transakcje (o charakterze nierzeczywistym) na instrumentach pochodnych, m.in. opcje walutowe i towarowe, transakcje terminowe typu forward i swap. W transakcjach tych występuje data wykonania (expire day), w której ustalana jest cena rozliczenia, oraz data rozliczenia (delivery day), w której następuje przepływ środków.

Spółka zwróciła się do ministra finansów z pytaniem: [b]w którym momencie powinna rozliczyć przychody i koszty związane z transakcjami na instrumentach pochodnych?[/b]

Jej zdaniem przychody należy rozpoznać w dniu faktycznego otrzymania płatności, a koszty w dacie rozliczenia wynikającej z umowy.

Organ podatkowy uznał stanowisko spółki za błędne, gdyż zgodnie z art. 12 ust. 3a ustawy o CIT wykazanie przychodu następuje wtedy, gdy jest należny, czyli w dacie wykonania kontraktu. W tym samym dniu nastąpi rozliczenie kosztów uzyskania przychodów.

Sprawa trafiła do WSA. Sąd uchylił interpretację MF, wskazując, że zgodnie z art. 12 ust. 3a ustawy o CIT za datę powstania przychodu uważa się dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi. W opisanej sytuacji natomiast nie ma takiego dnia, ponieważ przedmiotem umów były transakcje nierzeczywiste, w których nie występuje wydanie towaru bądź wykonanie usługi. Dlatego też należy uznać, że [b]przychód z instrumentów pochodnych powstanie w dniu otrzymania zapłaty zgodnie z art. 12 ust. 3e ustawy o CIT.

Jeśli natomiast chodzi o koszty uzyskania przychodów z tytułu realizacji instrumentów pochodnych, należy zastosować art. 15 ust. 4d ustawy o CIT, w świetle którego spółka jest uprawniona do potrącenia kosztów wynikających z realizacji instrumentu pochodnego w dacie poniesienia wydatku.[/b]

[i]Benedykt Rubak, Zespół Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte[/i]

[ramka][b]Komentuje Helena Bogdanowska-Kulesza, starsza konsultantka w Dziale Doradztwa Podatkowego firmy Deloitte (biuro w Warszawie)[/b]

W świetle definicji zawartej w ustawie o CIT pochodne instrumenty finansowe są to prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny środka bazowego, wysokości stóp procentowych lub indeksów. Definicja ta wskazuje wprost, że derywaty stanowią prawa majątkowe.

W praktyce organy podatkowe najczęściej uznają, że przychód z tytułu instrumentów pochodnych powinien być rozpoznawany zgodnie z art. 12 ust. 3a ustawy o CIT. Przepis ten nawiązuje do dnia wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi. Organy twierdzą, że w przypadku realizacji derywatów mamy do czynienia ze zbyciem prawa majątkowego albo z wykonaniem usługi. Uważają więc, że przychód należy rozpoznać w dniu realizacji praw wynikających z kontraktu, niezależnie od tego, że faktyczny przepływ środków pieniężnych nastąpi dopiero w przyszłości (np.[b] pismo ministra finansów z 16 czerwca 2009 r., IPPB3/423-175/09-4/AG[/b]).