Gdy księgi są nierzetelne, urząd skarbowy oszacuje dochody

Dokumentacja podatkowa ma istotne znaczenie dowodowe, gdyż służy nie tylko podatnikowi – do prawidłowego ustalenia podstawy opodatkowania przychodów osiąganych z prowadzonej działalności gospodarczej, ale również organom podatkowym – do zweryfikowania poprawności danych wykazanych w zeznaniu podatkowym. Zaniechanie dopełnienia wskazanych obowiązków może pociągać za sobą konsekwencje podatkowe. W przypadku nieprowadzenia ewidencji lub prowadzenia jej niezgodnie z warunkami wymaganymi do uznania jej za dowód w postępowaniu podatkowym organ podatkowy określi wartość niezewidencjonowanego przychodu, w tym również w formie oszacowania, i określi od tej kwoty ryczałt.

Organy podatkowe słusznie – zdaniem sądu – uznały księgi podatkowe za nierzetelne. Prawidłowe były też kolejne czynności. W takim bowiem wypadku, a więc gdy księgi są nierzetelne lub wadliwe, to organ powinien ustalić, czy i w jakim zakresie można prawidłowo wyznaczyć podstawę opodatkowania w oparciu o rzetelne dowody wynikające z ksiąg.

W przypadku gdy dowody wynikające z ksiąg nie wystarczają do ustalenia opodatkowania, należy przeprowadzić postępowanie dowodowe na zasadach ogólnych – zbadać inne istniejące dowody; dowody te może ujawnić zarówno organ podatkowy, jak i podatnik. Dopiero gdy postępowanie dowodowe na zasadach ogólnych nie wystarcza do ustalenia podstawy opodatkowania, należy dokonać oszacowania podstawy opodatkowania.

Zdaniem WSA organy przeprowadziły prawidłowe postępowanie dowodowe, podczas którego wyszły na jaw sprzeczności pomiędzy danymi wynikającymi z ksiąg podatkowych (ewidencją przychodów) a innymi dowodami zebranymi w tym postępowaniu. Wobec tego miały prawo do dokonania oszacowania podstawy opodatkowania.