Leasingodawca po zerwaniu umowy rozlicza się z korzyści

Tak wynika z [b]wyroku Sądu Najwyższego z 9 września 2010 r.(sygn. I CSK 641/09)[/b]. SN podtrzymał w nim stanowisko zajęte w tej kwestii [b]w wyroku z 14 lipca 2010 r. (sygn. V CSK 4/10)[/b], o którym pisaliśmy w „Rz” ([link=http://www.rp.pl/artykul/514015.html]„Korzyści z nowego leasingu do potrącenia”[/link], „Dobra Firma” z 27 lipca, dF2).

[srodtytul]Zarzewie konfliktów[/srodtytul]

To bardzo ważne wyroki dla praktyki leasingu w Polsce. Wypowiadanie umów leasingu bowiem, zwłaszcza z powodu zalegania z zapłatą rat leasingowych przez korzystających (leasingobiorców) nie należą do

rzadkości, a związane z tym rozliczenia są często zarzewiem konfliktów między rozstającymi się kontrahentami. Zasady tych rozliczeń normuje art. 709[sup]15[/sup] kodeksu cywilnego.

Początek sprawie, której dotyczy wyrok SN z 9 września, dała umowa leasingu zawarta między Kredyt Lease SA a przedsiębiorcą Wacławem N. Przedmiotem leasingu była linia do produkcji folii o wartości 3,6 mln zł. Czas leasingu został w niej ustalony na 60 miesięcy. Tytułem zabezpieczenia należności Wacław N. wystawił weksel własny in blanco z poręczeniem swej żony Małgorzaty N.

Wobec trudności w spłacie rat leasingowych w maju 2003 r. strony podpisały porozumienie restrukturyzacyjne. Ponieważ jednak Wacław N. nadal zalegał ze spłatami, finansujący (leasingodawca) pod koniec lipca skorzystał z przewidzianego w art. 709[sup]13[/sup] [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B44F1A5744F945A0DA7EA7B5442C0927?id=70928]kodeksu cywilnego[/link]. prawa do wypowiedzenia umowy ze skutkiem natychmiastowym. W listopadzie 2003 r. zawarł umowę leasingu tej samej linii produkcyjnej z Andrzejem S. Wartość przedmiotu leasingu określono w niej na 2,5 mln zł.

W grudniu 2003 r. Wacław N. linię produkcyjną zwrócił.

[srodtytul]Finansujący żąda ponad 1,8 mln zł [/srodtytul]

Finansujący określił kwotę, jaka, jego zdaniem, należy się mu stosownie do art. 709[sup]15[/sup] k.c. od byłego kontrahenta, na nieco ponad 1,8 mln zł. Zsumował zadłużenie Wacława N. z tytułu zaległych rat, odsetki od nich oraz raty należne mu zgodnie z umową do końca jej trwania, co dało ponad 4,3 mln zł, a kwotę tę pomniejszył o 2,5 mln zł jako korzyść uzyskaną wskutek zapłaty rat przed umówionym terminem rozwiązania umowy. Na uzyskaną w ten sposób kwotę ponad 1,8 mln zł firma leasingowa wypełniła weksel Wacława N. i wystąpiła przeciwko niemu oraz jego żonie jako poręczycielce do sądu.

Sąd nakazem zapłaty wydanym w marcu 2005 r. zasądził na rzecz tej firmy figurującą na wekslu kwotę wraz z odsetkami. Małżonkowie N. wnieśli zarzuty od tego nakazu, ale sąd II instancji utrzymał nakaz w mocy. Sąd II instancji uznał ten werdykt za prawidłowy.

W ocenie sądów jedyną korzyścią w rozumieniu art. 709[sup]15[/sup] k.c. finansującego jest wartość przedmiotu leasingu. Nie zgodził się z małżonkami N., że składają się na nią także wszelkie korzyści uzyskane przez finansującego z zawarcia nowej umowy leasingu, w tym prowizja, suma rat leasingowych i kwota wykupu przedmiotu leasingu. Sąd II instancji nie znalazł podstaw do zastosowania w tym wypadku art. 585 k.c. o sprzedaży na raty, według którego w razie przedterminowej zapłaty rat kupujący może odliczyć kwotę odpowiadającą wysokości stopy procentowej obowiązującej dla danego rodzaju kredytów NBP. Przepis ten ma, jego zdaniem, zastosowanie, gdy to sam leasingobiorca płaci raty leasingowe przed terminem.

[srodtytul]Bez dodatkowego zysku[/srodtytul]

Sąd Najwyższy wskutek skargi kasacyjnej małżonków N. uchylił ten wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia. – Zasadnicze znaczenie dla tej sprawy ma zarzut naruszenia art. 709[sup]15[/sup] k. c. – zaznaczył sędzia Kazimierz Zawada. Według tego przepisu obowiązek pomniejszenia pozostałych do zapłacenia rat leasingowych obejmuje dwie pozycje: korzyści, jakie finansujący (leasingodawca) uzyskał wskutek ich zapłaty przed terminem oraz korzyści uzyskane wskutek rozwiązania umowy.

– Art. 709[sup]15[/sup] k.c., normujący odpowiedzialność kontraktową korzystającego, jest przepisem szczególnym. Jednakże również w tym wypadku obowiązuje ogólna zasada odpowiedzialności odszkodowawczej, że odszkodowanie nie może przewyższać uszczerbku – stwierdził sędzia. Ma ono przywrócić sytuację, jaką miałby finansujący, gdyby korzystający nadal wykonywał umowę. Sędzia odwołał się tu do art. 371 k.c. i zasady compensatio lucri cum damno, nakazującej zaliczenie uzyskanych korzyści na poczet szkody. – Jeśli korzyść i uszczerbek wynikają z tego samego zdarzenia, kompensacja ma zaspokajać te same interesy – tłumaczył.

SN uznał, że ze względu na odesłanie z art. 709[sup]17[/sup] k.c. na finansującym ciąży także powinność odliczenia odsetek oraz – gdy chodzi o drugą pozycję wskazaną w art. 709[sup]15[/sup] k.c. – że nie można jej ograniczać tylko do wartości przedmiotu leasingu. – Także ryzyko i koszty należy ocenić pod kosztem wskazanych tu zasad – zaznaczył sędzia.

[ramka][srodtytul]Korzyści do odliczenia [/srodtytul]

W myśl art. 709[sup]15[/sup] kodeksu cywilnego w razie wypowiedzenia przez finansującego (leasingodawcę) umowy wskutek okoliczności, za które korzystający ponosi odpowiedzialność, finansującemu należy się zapłata wszystkich pozostałych do końca tej umowy rat leasingowych. Raty te jednak pomniejsza się o korzyści, jakie finansujący (leasingodawca) uzyskał wskutek ich zapłaty przed terminem i rozwiązania umowy.[/ramka]