Zastaw rejestrowy na stadzie zwierząt

Zastawem rejestrowym można obciążyć między innymi zbiór rzeczy ruchomych lub praw stanowiących całość gospodarczą, choćby jego skład był zmienny.

[b]Sąd Najwyższy w postanowieniu z 6 października 2010 r. (sygn. II CSK 209/10)[/b] uznał, że zbiorem tym może być również kilka stad zwierząt futerkowych.

[srodtytul]Materiał hodowlany i pożyczki z Finlandii [/srodtytul]

Fińska Spółka Tukituonattajat Oyj prowadząca giełdę skór przekazuje hodowcom zwierząt futerkowych (są to głównie norki, ale także lisy) materiał hodowlany i udziela im pożyczek obrotowych. Na zabezpieczenie swych należności zawiera z hodowcami umowy zastawu rejestrowego. Ich przedmiotem są stada zwierząt przez nich hodowanych, a także zapasy skórek w ich magazynach. Taką umowę fińska spółka zawarła m.in. z Kazimierzem M. Dla ustanowienia zastawu oprócz umowy zastawniczej konieczny jest wpis do rejestru zastawów.

Rejestr ten prowadzą sądy rejonowe (gospodarcze). Wpis jest dokonywany postanowieniem – na wniosek zastawnika albo zastawcy.

Wniosek o wpis składa się na urzędowym formularzu. Z wnioskiem takim jako zastawnik wystąpiła fińska spółka, połączona umową z Kazimierzem M.

Sąd I instancji odmówił wpisu, uznając, że stado zwierząt jako zbiór rzeczy nie może być przedmiotem zastawu. Inne sądy – dodajmy – rejestrowały takie same co do istoty zastawy ustanowione w umowach zawartych przez fińską spółkę z innymi hodowcami zwierząt futerkowych.

W myśl art. 7 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=309917]ustawy z 1996 r.[/link] przedmiotem zastawu rejestrowego mogą być rzeczy ruchome i zbywalne prawa majątkowe, z niewielkimi wyłączeniami wskazanymi w tym przepisie. W art. 7 ust. 2 wymienia się przykładowo dobra, które może on obciążać. Wśród nich wskazano tam w pkt 1 rzeczy oznaczone co do tożsamości, a w pkt 3 – „zbiór rzeczy ruchomych lub praw stanowiących całość gospodarczą, choćby jego skład był zmienny”.

Na ten właśnie pkt 3 powoływała się fińska spółka, kwestionując w apelacji postanowienie odmawiające wpisu.

Jednakże sąd II instancji jej apelację oddalił. Również w jego ocenie przedmiotem zastawu wskazanym w art. 7 ust. 2 pkt 3 ustawy z 1998 r. może być tylko taki zbiór, w którym wartość jest większa niż suma wartości poszczególnych rzeczy składających się nań. Zbiór objęty umową zastawu tego kryterium nie spełnia. Nie spełnia też innego: by była stała liczba rzeczy tworzących zbiór, choć one same mogą się zmieniać.

Sąd Najwyższy nie zgodził się z takim rozumieniem zbioru, o którym mowa w art. 7 ust. 2 pkt 3. Wskutek skargi kasacyjnej fińskiego zastawnika uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania.

[srodtytul]Ważna całość gospodarcza [/srodtytul]

Sądy – tłumaczył sędzia Stanisław Dąbrowski – popełniły zasadniczy błąd, przywiązując zbyt dużą wagę do teoretycznych dywagacji dotyczących definicji zbioru rzeczy, których praktyczne znaczenie jest niewielkie. Tutaj chodzi o konkretny przepis, w którym mówi się o całości gospodarczej, i właśnie na tym trzeba się skoncentrować. Sąd nie może do warunków wskazanych w ustawie dopisywać dodatkowych kryteriów – zaznaczył sędzia Dąbrowski. Ważny jest cel gospodarczy, któremu wszystkie rzeczy składające się na zbiory mają służyć.

Takie typowe zbiory stanowiące całość gospodarczą to stada zwierząt – drobiu czy zwierząt futerkowych. [b]Skoro ustawodawca mówi o zmiennym składzie zbioru, to nie jest istotne, czy ze stada ubędzie jedno czy kilka zwierząt. Zbytnia szczegółowość w określeniu zbioru w razie zmiany jego składu powodowałaby wygaśnięcie zastawu i trudności natury praktycznej.[/b]

[b]Nie ma sensownych przesłanek[/b] – tłumaczył sędzia – [b]by odmówić możliwości powstania zastawu na stadach zwierząt i zapasach skórek futerkowych, ponieważ tworzą one całość gospodarczą, gdy prowadzi się hodowlę takich zwierząt[/b].

[ramka][b]W rękach właściciela[/b]

Zastaw rejestrowy normuje [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=309917]ustawa z 6 grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 67, poz. 569 ze zm)[/link].