[b]Tak uznał Sąd Najwyższy w uchwale z 30 listopada podjętej w powiększonym składzie siedmiu sędziów sygnatura akt: III CZP 16/10[/b]. Jest ona odpowiedzią na pytanie prawne rzecznika praw obywatelskich.
Chodzi o skutki w polskim postępowaniu cywilnym stwierdzenia przez strasburski Trybunał, że doszło do naruszenia prawa strony do sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy przez sąd zagwarantowanego w art. 6 ust. 1 konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Rzecznik chciał wyjaśnienia, czy wyrok Trybunału potwierdzający to naruszenie jest podstawą do wznowienia postępowania, czy też jest równoznaczny ze stwierdzeniem przesłanki uzasadniającej roszczenie o naprawienie szkody.
W uzasadnieniu rzecznik zwrócił uwagę na rozbieżności co do pierwszej z tych kwestii, jakie ujawniły się w orzecznictwie SN. [b]Tak więc w postanowieniu z 17 kwietnia 2007 r. (sygn. I PZ 5/07)[/b] SN przyjął, że wyrok Trybunału stwierdzający naruszenie prawa strony do rzetelnego procesu sądowego może uzasadniać wznowienie postępowania z powodu jego nieważności. Nie wykluczył tego również w uzasadnieniu wyroku 28 listopada 2008 r. ([b]sygn. V CSK 271/08)[/b], w którym w związku z wyrokiem Trybunału stwierdzającym naruszenie przez polski sąd art. 6 ust. 1 konwencji wskutek pozbawienia dostępu do sądu spółka dotknięta tym naruszeniem domagała się odszkodowania.
[b]Odmienne stanowisko zajął SN w postanowieniu z 19 października 2005 r. (sygn. V CO 16/05)[/b] Wykluczył, aby taki wyrok Trybunału mógł być podstawą do wznowienia. Okoliczności uzasadniające wznowienie wskazane zostały w art. 401 pkt 1 i 2 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=906021C3C4F8A71B08066CD633B6506B?id=70930]kodeksu postępowania cywilnego[/link]. Orzeczenie Trybunału do niech nie należy.
RPO przytoczył argumentację przemawiającą za przyjęciem, że taki wyrok Trybunału można uznać za przesłankę wskazaną w art. 401 pkt 2 k.p.c. W myśl tego przepisu wolno żądać wznowienia, m.in. jeżeli strona wskutek naruszenia przepisów prawa była pozbawiona możliwości działania. RPO odwołał się do wypowiedzi przedstawicieli nauki prawa, że jeśli słuszne zadośćuczynienie przyznane przez Trybunał nie rekompensuje negatywnych konsekwencji naruszenia prawa do sądu, to należy uruchomić do ich usunięcia środki prawne istniejące w systemie prawa krajowego. Może to być właśnie wznowienie postępowania cywilnego z powodu nieważności.
