Likwidacja inwestycji generuje stratę

Tak wynika z nieprawomocnego wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 3 lutego 2011 (I SA/Po 810/10).

Możliwość zaliczania do kosztów podatkowych niezamortyzowanej części inwestycji w wynajmowanym lokalu w razie przedterminowego zakończenia najmu wciąż rodzi spory.

Wyrok dotyczył następującej sytuacji. W 2008 r. prezes UOKiK wydał decyzję wyrażającą zgodę na przejęcie jednej spółki przez drugą, pod warunkiem trwałego i nieodwracalnego wyzbycia się przez spółkę przejmującą wszelkich praw, w tym praw najmu do 38 placówek sklepowych w terminie do 31 grudnia 2009.

W razie niezrealizowania tego warunku prezes UOKiK mógł nałożyć na spółkę przejmującą karę pieniężną. Ta wykonała warunek i zrezygnowała z prowadzenia 38 sklepów wskazanych przez UOKiK. W efekcie wykreśliła z ksiąg rachunkowych wiele inwestycji poczynionych w obcych środkach trwałych. Tym samym straciła prawo do dalszej ich amortyzacji.

Fiskus: liczy się tylko fizyczna likwidacja

Zdaniem Izby Skarbowej w Poznaniu wyzbycie się praw do najmu lub dzierżawy i rezygnacja z wynajmowanych budynków (lokali) przez podatnika  nie powodowały powstania straty w środkach trwałych w wysokości niezamortyzowanej wartości inwestycji w obcym środku trwałym.

To, że poniesione nakłady nie zostały w pełni zamortyzowane, było efektem świadomego i zaplanowanego działania podatnika, a nie wynikało z przyczyn od niego niezależnych. Wydanie sklepów ich właścicielom było zaplanowane i zgodne z wolą stron.

Zastosowania nie ma także art. 16 ust. 1 pkt 6 ustawy o CIT. Zdaniem fiskusa warunkiem zaliczenia na tej podstawie do kosztów uzyskania przychodów nieumorzonej wartości środka trwałego w przypadku gdy nie dochodzi do zmiany rodzaju działalności użytkującego, jest jego faktyczna likwidacja.

Zarówno zakończenie umowy najmu czy dzierżawy, jak i wykreślenie z ksiąg rachunkowych inwestycji poczynionej w obcym środku trwałym nie oznacza, że miała miejsce fizyczna likwidacja środka trwałego. Dlatego spółka nie ma prawa do zaliczenia niezamortyzowanej części inwestycji w obcych środkach trwałych do kosztów podatkowych. Odpisy te nie będą bowiem spełniały warunku istnienia racjonalnego związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy poniesionymi kosztami i uzyskanymi przychodami, gdyż budynki (lokale) nie będą już wykorzystywane w działalności gospodarczej spółki.

Sąd: podatnik działał pod przymusem

WSA w Poznaniu uznał, że rezygnacja przez spółkę z dotychczas najmowanego czy dzierżawionego budynku czy lokalu, przeznaczonego na prowadzenie sklepu, była podyktowana koniecznością realizacji decyzji prezesa UOKiK.

Był to warunek ograniczenia prowadzenia działalności gospodarczej w określonych placówkach w celu zapobieżenia powstaniu monopolu. Wbrew zatem twierdzeniom organu podatkowego nie było to do końca zaplanowane działanie spółki, ale wymuszone realizacją decyzji innego organu i koniecznością uniknięcia grożącej kary.

Sąd uznał, że do wyzbycia się inwestycji przez spółkę doszło poprzez wykreślenie środków trwałych z ksiąg rachunkowych i zwrot właścicielowi, a podatnik poniósł stratę w postaci niezamortyzowanej części inwestycji w obcym środku trwałym. WSA powołał się przy tym na orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego, w którym pojęcie likwidacji zostało zinterpretowane w szerokim znaczeniu.

W tym kontekście likwidacja to nie tylko fizyczne unicestwienie środka trwałego, ale także przekazanie go innemu podmiotowi  poprzez darowiznę czy sprzedaż, zmianę metody prowadzenia działalności gospodarczej, likwidację środka trwałego w związku z jego zużyciem technicznym, technologicznym lub „moralnym”, wycofanie go z ewidencji środków trwałych.

Wykładnia a contrario

Na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 6 ustawy o CIT nie uważa się za koszty uzyskania przychodów strat powstałych w wyniku likwidacji nie w pełni umorzonych środków trwałych, jeżeli utraciły one przydatność gospodarczą na skutek zmiany rodzaju działalności.

Stosując wykładnię a contrario, spółka, która musiała zrezygnować z prowadzenia działalności gospodarczej w 38 sklepach, może uwzględnić poniesioną w związku z tym stratę w swoich kosztach. Wszak nie zmieniła rodzaju działalności.

Organy podatkowe nie chcą jednak przyjąć tej argumentacji. WSA w Poznaniu zwrócił uwagę w uzasadnieniu, że art. 16 ustawy o CIT zawiera zamknięty katalog wydatków, które nie podlegają zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów. W tym katalogu ustawodawca nie wymienia strat powstałych w związku z likwidacją nie w pełni umorzonych środków trwałych, jeżeli likwidacja nastąpiła z innych przyczyn aniżeli wymieniona w art. 16 ust. 1 pkt 6. Oznacza to zatem, że straty te podlegają zaliczeniu do kosztów podatkowych.

Ostatecznie spór między fiskusem a podatnikiem rozstrzygnie NSA.

Autor jest prawnikiem w kancelarii welsyng.pl

Czytaj też:

Zobacz więcej w serwisie:

Co można wrzucić w koszty

»

Amortyzacja

»

Inwestycje w obcym środku trwałym

Co można wrzucić w koszty

»

Amortyzacja

»

Amortyzacja nieruchomości i praw do nieruchomości

PIT i CIT